Veteran.gov.az xəbər verir ki, millət vəkili Elnur Allahverdiyev Vətən müharibəsi iştirakçıları ilə görüşüb. Bu barədə millət vəkili özünün sosial şəbəkədəki hesabında məlumat verib. Məlimatda deyilir:   “44 günlük Vətən Müharibəsinə dairəmizdən 158 sakinimiz yollanıb. 4 şəhidimiz var. Allah onlara rəhmət etsin! Evlərinə sağ-salamat dönən müharibə iştirakçıları və qazilərimizlə mütəmadi görüşlərim olur - seçici qəbullarında, Yasamal Rayon İcra Hakimiyyətində keçirilən tədbirlərdə, son bir aydır ki, Fəxri Xiyabanda, - şəhidlərimizi anma mərasimlərində. Bir neçəsinin evində olub, valideyinləri ilə tanış olmuşam. Ötən aydan etibarən isə cəngavərlərimizlə çay süfrəsi arxasında görüşüb söhbətləşir, onları maraqlandıran suallara cavab, narahat edən problemlərə əlac, qarşılaşdıqları çətinliklərdən birlikdə çıxış yolu axtarmağa çalışırıq.   Görüşlərimizin bu formatı həm mənim, həm də onların ürəyincədir. Səmimi atmosferdə, rahat, qeyri-formal şəraitdə döyüş yollarından bəhs edirlər. Növbəti dəfə bu gənclərin necə böyük ürəyə malik olduqlarının şahidinə çevrilirik. Allah hamısının ürəyincə versin!   Bu gün növbəti görüşümüzü gerçəkləşdirdik. Dairəmizin 11 müharibə iştirakçısı ilə çay süfrəsi arxasında bir araya gəldik. Bu, bu gün keçirəcəyim görüşlərdən ilki oldu. Görüşdə iştirak edən hər birimizin qəhrəmanlarımızdan aldığı bu müsbət enerji ötənilki Zəfərimizin nə qədər önəmli tarixi hadisə olduğunu təsəvvürlərimizdə bir daha canlandırmış oldu.   Budəfəki görüşümüzdə I Qarabağ savaşının qazisi Elxan Abbasov və müharibə iştirakçısı Rövşən İmanov da iştirak edirdi. R.İmanovun qardaşı ilk Qarabağ müharibəsində şəhid olub. İki Qarabağ müharibəsinin iştirakçıları, iki nəsil vətənpərvər döyüşçülərimizin fikir mübadiləsi görüşümüzə əlavə rəng qatdı.   Qarşıdakı günlərdə qazilərimizlə görüşlərim davam edəcək. Yaşasın Azərbaycan gəncləri!   Qarabağ Azərbaycandır!”   Seymur ƏLİYEV  

Veteran.gov.az xəbər verir ki, bu günlərdə "Füyuzat" nəşriyyatında filologiya elmləri doktoru, professor İdris Abbasovun "Ümumi dilçilik: dilçiliyin tarixi, nəzəriyyəsi və koqnitiv elmlərin epistemoloji əsasları" adlı monoqrafiyası çapdan çıxıb. Monoqrafiyanın elmi redaktoru filologiya elmləri doktoru Günel Bayramova, rəyçilər professorlar Məsud Mahmudov, İsmayıl Məmmədli, filologiya elmlər doktorları Kamilə Vəliyeva, Gülsüm Hüseynova və Lalə Qurbanovadır.  Əməkdar elm xadimi, akademik Nizami Cəfərov monoqrafiyaya ön söz yazmışdır. Həmin ön sözü təqdim edirik. Müasir dilçilik dilin müxtəlif səviyyələrdə fərqli aspektlərdən kompleks tədqiqi və təhlilini tələb edir. İnsan təfəkkürünün başlıca fəaliyyəti olan dil dilçiliyin tədqiqat istiqamətləri və sahələrini müəyyənləşdirir. Ümumi dilçilik özünün inkişafının hazırki mərhələsində filologiya, psixologiya, dil fəlsəfəsi, ədəbi nəzəriyyələr, koqnitiv elm, neyroelm, biolinqvistika, sosiolinqvistika, psixolinqvistika və s. kimi elmlərin qovşağında yerləşir. Üçüncü minilliyin astanasında dil unikal bəşəri-bioloji əsaslara malik fəaliyyət kimi kroslinqvistik nəzəriyyələr müstəvisində tədqiqata cəlb olunur. Eksperimental metod və mexanizmlərlə məşğul olan linqvistlər, koqnitivistlər, neyrobioloqlar, psixolinqvistlər, koqnitiv qrammatiklər, neyrolinqvistlər, süni intellekt mütəxəssisləri arasında intensiv əlaqələrin olması dilçiliyin multidisiplinar xarakterini səciyyələndirir. Bununla yanaşı, bir çox müasir alimlərin iddiasının əksinə olaraq demək olar ki, müasir dilçilik özünün tarixi köklərindən təcrid olunmamışdır. Dilin fonologiya, morfologiya, sintaksis, semantika və bir çox formal elementlərini tənzimləyən qaydalar toplusu hələ yunan, Roma, ərəb, çin, hind, yapon və s. dilçilik məktəblərində işlənib-hazırlanmış və dövrümüzə qədər mürəkkəb təkamül yolu keçmişdir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Nəzəri dilçilik şöbəsinin müdiri, filologiya elmləri doktoru, professor İdris Abbasovun “Ümumi dilçilik: Dilçiliyin tarixi, nəzəriyyəsi və koqnitiv elmlərin epistemoloji əsasları” adlı monoqrafiyası, son dövrlər ölkəmizdə ümumi dilçiliyə dair yazılmış əsərlərdən öz orijinallığına, mövzuların yeniliyinə, zənginliyinə və əhatəliliyinə görə fərqlənir. Geniş həcmli bu tədqiqat işi dilçiliyə dair bir növ ensiklopedik biliklər məcmusudur. Burada lap qədim dövrlərdən tutmuş günümüzə qədər dilçiliyin keçdiyi tarixi yol izlənilir, Azərbaycan dilçiliyində indiyədək toxunulmamış mövzular gündəmə gətirilir, dilçilik tarixinin və nəzəriyyəsinin, koqnitiv elmlərin epistemoloji əsaslarının aydın və maraqlı mənzərəsi yaradılır. Monoqrafiyaya müqəddimə ilə başlayan müəllif dilçiliyin tarixindən danışarkən ənənəvi olaraq qədim hind, yunan, Roma, ərəb dilçiliklərindən savayı, Babil qrammatik ənənəsi, çin və yapon qrammatik ənənəsi, Türk-Azərbaycan qrammatik ənənəsindən də bəhs edir. Əsərdə Antonio Nebrixa, Fransisko, Sançes, Kaspar Şoppe, o cümlədən Por-Royal qrammatikası haqqında dolğun məlumat verilir, XVIII—XIX  əsrlərdə dilçilikdə onomasiologiya istiqamətinin üç nümayəndəsi – E. de Kondilyak, D.Hərris və İ.Adelunqun linqvistik görüşləri yığcam şəkildə xülasə edilir. Frans Bopp, V.Humboldt, A.Şleyxer, H. Şteyntal, A.A.Potebnya, F.Fortunatov, H.Şuxardt, K.Fossler, De Kurtene, F. de Sössür kimi məşhur dilçilərin adları və görüşləri azərbaycanlı oxuculara məlumdur. XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində digər linqvistik nəzəriyyələr, batini və zahiri forma, XX əsr dilçiliyində sosiolinqvistika və psixolinqvistika məsələlərindən savayı, SSRİ-də nəzəri dilçilik, XX əsrin 60-90-cı illərində Rusiyada nəzəri dilçilik məsələlərinə təmas edilir. Amerikan struktur dil­çi­li­yin­dən bəhs edən müəllif bu istiqamətin Edvard Sepir, Leonard Blumfild, Noam Çomski kimi görkəmli nümayəndələri və onların dilçilik görüşləri haqqında məlumatlar verir, taqmemik yanaşmaya aydınlıq gətirir. Monoqrafiyanın ikinci hissəsində müəllif ümumi və ya nəzəri dilçiliyin izi ilə gedərək sintaksis, semantika və praqmatika, dil fəaliyyəti, dil və nitq, xarici və daxili linqvistika, makrolinqvistik və mikrolinqvistik sahələr, sinxronik linqvistikaya dair təhlil üsullarını nəzərdən keçirir. O, qrammatika haqqında ümumi məlumat verdikdən sonra deskriptiv və preskriptiv qrammatika,  stratifikasiya qrammatikası və ya təbəqəli yanaşma, konstruksiya qrammatikası, rol və istinad qrammatikası, taksonomik əlaqələr, universal qrammatika, prinsiplər və parametrlər nəzəriyyəsi haqqında mövzulara yaxından təmas edir. Burada müəllif vurğulayır ki, parametrik variasiyanın müzakirəsi qrammatik konstruksiya tiplərindəki fərqləri əhatə edəcək şəkildə genişdir. O, multidissiplinar perspektivlərin önəmini vurğulayaraq mürəkkəb anlayış olan məna nəzəriyyələri haqqında maraqlı mülahizələr yürüdür. Mənanın mürəkkəbliyi onun öyrənilməsində birləşən akademik fənlərin mürəkkəbliyindən irəli gəlir. Müəllif mənaya akademik maraq göstərən fənlər kimi fəlsəfə, psixologiya, neyroelm, semiotika və linqvistikanı göstərir. Təqdqiqatın gedişində müəllif sintaksisin tədqiqinə dina­mik şəbəkə yanaşması,avtonomluq anlayışının mürəkkəbliyi, semantizm, komplementarizm və praqmatizm, mənanın şəkil nəzəriyyəsi, tip-token dixotomiyası, Sörl-Derida debatı üzərində dayanır. Monoqrafiyanın üçüncü hissəsində epistemologiya haqqında ümumi məlumat verilir. Müəllif qeyd edir ki, koqnitiv elmlərin inkişafı nəticəsində epistemik koqnisiya mövzusu dövrün aktual mövzularından birinə çevrilmişdir. Bilik problemi insanların lap qədim zamanlardan fikrini məşğul etmişdir. İnsan ağılın necə işləməsini öyrənmək üçün öz ağlından istifadə edən yeganə varlıqdır. Biliyin, yaxud epistemologiyanın tədqiqi fəlsəfə və digər elmlərin öyrənilməsinin əsas sütunlarındandır. Epistemologiya beyini yox, idrakı tədqiq edir. Tədqiqatçılar funksional nöqteyi-nəzərdən qavrayışın, təfəkkürün, yaddaşın, anlamanın, dilin və digər əqli-psixoloji hadisələrin funksiyalarını başa düşməyə çalışırlar. Müəllif belə nəticəyə gəlir ki, epistemologiya – koqnitiv psixologiya, dilçilik, süni intellekt, rasional fəlsəfə və neyrobiologiyanın (neyroelmin) müştərək məhsuludur, yəni fənlərarası elm sahəsidir. Freym nəzəriyyəsi, koqnitiv psixologiya və süni intellekt bölümündə müəllif göstərir ki, freym nəzəriyyəsi süni intellekt sahəsində işlənib hazırlan-mışdır. Qeyd olunur ki, koqnitiv psixologiya və süni intellekt koqnitiv linqvistikanı da əhatə edərək koqnitiv elm adlanan interdisiplinar bir sahənin təşəkkülünü səciyyələndirir. Bu hissədə oxucu Fridrix Bartlett, Marvin Minsky, Rocer Şenk, Robert Abelson və Deyvid Rumelhart kimi məşhur dilçilərlə tanış olmaq imkanı qazanır. Bunun ardınca freym nəzəriyyəsi və koqnitiv linqvistika, koqnitiv psixologiya, süni intellekt, linqvistika, semiotika və ya semiologiya, ağılın fəlsəfəsi, koqnitiv neyroelm, biolinqvistika, elmdə inqilablar və klassik konsept nəzəriyyəsi kimi mövzular tədqiq olunur. Mövzular bir-birini tamamlayır. Kitabın dördüncü hissəsi koqnitiv linqvistikaya həsr olunmuşdur. Koqnitiv linqvistika yeni və çoxşaxəli elmi paradiqma kimi nəzərdən keçirilir. Burada koqnitiv linqvistikanın təşəkkülü, onun koqnitiv elmlərlə əlaqəsi, prototip nəzəriyyə və təsnifatlandırma, radial şəbəkələr və ideallaşdırılmış koqnitiv modellər, klaster modelləri, radial strukturlar və prototip effektlər, dil və təfəkkürdə metonimik modellər, maddiləşdirilmiş realizm və onun fenmomenoloji intensivliyi, konseptuallaşma və ikoniklik, koqnisiya müstəvisində sxem, koqnitiv linqvistikaya skeptik yanaşmalar və digər məsələlər öz izahını tapmışdır. Koqnitiv qrammatika: mental sxemlər və semantik perspektivlər beşinci hissənin ana xəttini təşkil edir. Burada koqnitiv qrammatika anlayışı və qrammatikanın koqnisiyaya münasibəti, dilin maksimalist və minimalist konsepsiyası, semantik-koqnitiv nəzəriyyə kimi güc dinamikası, sxematik sistemlər çərçivəsində güc dinamikası, sintaktik məna və mənanın dinamik konstruksiyası, eyni zamanda fiqur-fon seqreqasiyası və ya asimmetriya problemi, mental reprezentasiyaların fiqur-fon problemi, koqnitiv qrammatikada polisemiyanın dinamik konstruksiyası, koqnitiv sahə, kompleks matrisa və freym semantikası, polisemiyaya linqvo-koqnitiv yanaşma və digər mövzular diqqətlə işlənmişdir. Qrammatik şəbəkə modelləri, mental məkanların koqnitiv statusu və konseptual inteqrasiya nəzəriyyəsi adlanan altıncı hissə də əvvəlki bölmələr kimi çoxsaylı linqvistik problemlərin tədqiqinə həsr edilmişdir. Müvafiq fəsillərdə və yarımfəsillərdə qrammatik şəbəkə modeli, mental məkanların koqnitiv statusu və konseptual inteqrasiya nəzəriyyəsi, blend nəzəriyyəsi, kontrfaktiv əsaslandırma və mental modelləşdirmə, qrammatik blendlərin konseptual xüsusiyyətləri metafora daha üstün trop kimi ritorika və koqnitiv linqvistikanın qovşağında, konseptual inteqrasiya və təsnifatlandırma, simpleks şəbəkələr, güzgü şəbəkələr, təksferalı və ikiqatsferalı şəbəkələr, neyron şəbəkələr haqqında qənaətbəxş araşdırmalar aparılmışdır. İ.Abbasov bu monoqrafiyada qədim dövrlərdən tutumuş bu günümüzə qədər ən aparıcı dilçilik istiqamətlərinə təmas etmiş, müasir dilçiliyin aydın mənzərəsini yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Linqvistikanı dilin rasional və sistemli bir elmi tədqiqat sahəsi kimi xarakterizə edən müəllif bu sahəni üç dixotomioyaya bölür: sinxronik-diaxronik, nəzəri-tətbiqi və mikrolinqvistik-­makrolinqvistik. Dilin sinxronik təsviri dili müəyyən bir zaman kəsiyində təsvir edir. Diaxronik təsvir dilin tarixi inkişafını və onda baş vermiş struktur dəyişiklikləri ifadə edir. Nəzəri dilçiliyin məqsədi dil strukturunun ümumi nəzəriyyəsinin və ya dillərin təsviri üçün ümumi nəzəri çərçivənin qurulması ilə şərtlənir. Tətbiqi diliçiliyin məqsədi dilin elmi cəhətdən öyrənilməsinin nəticə və üsullarını praktik məsələlərə, xüsusən, dilin tədrisinin təkmilləşdirilmiş metodlarının işlənib-hazırlanmasına tətbiq etməkdir. Mikrolinqvistika və makrolinqvistika terminləri hələ tam formalaşmayıb. Mikrolinqvistika dilçiliyin əhatə dairəsinə daha dar, makrolinqvistika isə  daha geniş baxışı nəzərdə tutur. Mikrolinqvistik baxışa görə, dillər sosial funksiyasına, uşaqlar tərəfindən dilin mənimsənilməsi tərzinə, nitqin qavranılmasının əsasını təşkil edən psixoloji mexanizmlərə, ədəbi-estetik mühitə və ya kommunikativ funksiyaya istinad etmədən öz-özülüyündə təhlil edilməlidir. Bunun əksinə, makrolinqvistika dilin bütün aspektlərini əhatə edir. Makrolinqvistikanın müxtəlif sahələri terminoloji cəhətdən təsbit edilmişdir: psixolinqvistika, sosiolinqvistika, neyrolinqvistika, antropoloji dilçilik, dialektologiya, riyazi və hesablama dilçiliyi, üslubiyyat  və s. Mikrolinqvistikada olduğu kimi makrolinqvistikanın hər bir hissəsində, prinsipcə, nəzəri aspekt mövcuddur. Ümumiyyətlə, nəzəri, sinxron mikrolinqvistikanı, adətən, struktur dilçilik və çox hallarda nəzəri dilçilik adlandırırlar. Dilin əsas funksiyasının konseptual strukturu dil forması ilə əlaqələndirməkdən ibarət olduğunu söyləyən müəllif qeyd edir ki, qrammatika semantik məzmunu simvollaşdırmaq vasitəsidir. Buna görə də o, müxtəlif mürəkkəblik dərəcələrində ifadələrin formalaşmasına və istifadəsinə təkan verən koqnitiv prinsiplərin təsvirinə xidmət edir. Stratifikasiya qrammatikasının konturunda dil, strukturun bir neçə əlaqəli təbəqələrindən ibarət sistem kimi modelləşdirilir. Məsələn, ingilis dili üçün altı təbəqə qeyd olunur. Hər bir təbəqə stratal sistemlər toplusu baxımından təşkil edilir və hər bir stratifikasiya qrammatikası sistemi dil strukturunun digər təbəqələrdə fəaliyyət göstərən strukturlarından asılı olmur və s. Ümumiyyətlə, mündəricatda göstərilən təxminən 155 fəsil,  paraqraf və yarımparaqrafdan ibarət dərin elmi-linqvistik məzmunlu kitab çox aktual mövzuları əhatə edir. Nəzəri dilçiliklə əlaqədar əksər mövzular Azərbaycan dilçiliyində ilk dəfədir ki, araşdırılıb tədqiqatçıların ixtiyarına verilir. Kitabın ərsəyə gətirilməsində linqvistikanın ən yeni nailiyyətlərini əks etdirən yüzlərlə elmi ədəbiyyatdan istifadə edilmişdir. Həmin ədəbiyyatın, demək olar ki, hamısı son onilliklərdə Qərb elminin nailiyyətlərini əks etdirən fundamental əsərlərdir. İrihəcmli və dərin  məzmunlu monoqrafiya ilk növbədə yerli tədqiqatçılar üçün ana dilində yazılmış ideal mənbədir. Ondan ali məktəb müəllimləri və tələbələr, doktorantlar, dissertantlar, dil nəzəriyyəçiləri, komparativistlər, müx­təlif profilli dilçi-filoloqlar faydalana bilərlər. Beləliklə, filologiya elmləri doktoru, professor İdris Abbasovun “Ümumi dilçilik: Dilçiliyin tarixi, nəzəriyyəsi və koqnitiv elmlərin epistemoloji əsasları” adlı monoqrafiyası müasir dilçilik baxımından zəngin araşdırma təqdim edən yüksək məziyyətlərə malik qiymətli əsərdir. Əsər çoxşaxəli linqvistik tədqiqatlar üçün yeni perspektivlər vəd edir. NİZAMİ CƏFƏROV Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, əməkdar elm xadimi,  filologiya elmləri doktoru, professor

“Prezident İlham Əliyevin dekabrın 25-də Qazaxıstanın Aktau şəhəri yaxınlığında yaşanan təyyarə qəzası ilə bağlı sərgilədiyi mövqe dövlətimizin qətiyyətindən, ölkəmizin prinsipiallığından xəbər verir”. Bunu saytımıza açıqlamasında Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədri polkovnik Cəlil Xəlilov bildirib. Təşkilat sədri qeyd edib ki, dövlət başçısı dekabrın 29-da Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportunda Azərbaycan Televiziyasına müsahibəsində baş verən qəzaya görə Rusiyanın məsuliyyət daşıdığını bildirib, rəsmi Bakının Moskva qarşısında üç tələb qoyduğunu vurğulayıb: “Dövlət başçısı müsahibəsində qəza ilə bağlı istintaq prosesinin davam etdiyini, hər şeyin istintaqın nəticəsindən sonra məlum olacağını söyləsə də, bugünə qədər məlum olan bir çox faktların da qəzanın səbəbi ilə bağlı çox şey dediyini qeyd etdi. Ölkə başçısı bildirdi ki, bütün faktlar təyyarənin kənar müdaxiləyə məruz qaldığını, ona atəş açıldığını göstərir. Bununla bağlı çoxsaylı sübutların mövcudluğunu bildirən Prezident İlham Əliyev vurğuladı ki, ortada bu qədər ciddi faktlar ola-ola qəzanı hansısa quşlarla bağlamaq, yaxud da ki, qaz balonunun partlaması kimi qələmə vermək vicdansızlıqdır. Dövlət başçısı Azərbaycanın Rusiya qarşı irəli sürdüyü tələblərə də aydınlıq gətidi. Cənab Prezident bildirdi ki, bu tələblərdən biri Rusiyanın üzr istəməsi, ikincisi, günahkarların cəzalandırması, üçüncüsü, Azərbaycana kompensasiyanın ödnilməsidir. Hansı ki, bütün bu tələblər tamamilə qanunidir və beynəlxalq hüquqa əsaslanır”. Polkovnik qeyd edib ki, Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin zərər görməməsi, habelə haqqın, ədalətin bərpası baxımından rəsmi Bakının irəli sürdüyü tələblərin tam şəkildə yerinə yetirilməsi vacibdir: “Azərbaycan təyyarə qəzası ilə bağlı Rusiyaya qarşı üç şərt irəli sürüb ki, bunlardan da biri yerinə yetirilib. Rusiya üzr istəyib. Lakin qalan iki tələbin yerinə yetirilməsi – günahkarların müəyyən edilərək cəzalandırılması və Azərbaycana kompensasiyanın ödənilməsi də olduqca vacibdir. Bu, həm haqqın, ədalətin öz yerini alması, həm də Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin qorunub saxlanılması və gələcəyi baxımından olduqca mühüm əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycanın mövqeyi tamamilə haqlıdır və bu mövqe beynəlxalq hüquqa əsaslanır. Ümid edirəm ki, Rusiya bu məsələdə üzərinə düşən məsuliyyəti lazımınca dərk edəcək və bu məsuliyyətdən irəli gələn bütün addımları atacaq”. Seymur ƏLİYEV  

О жизни настоящего полковника Джалила Халилова             Я счел своим долгом написать очерк об уникальном человеке, полковника, заместителе председателя Организации ветеранов войны, труда и Вооруженных сил Азербайджанской Республики, ученом, доценте Академии Государственного Управления, докторе философии по политическим наукам Джалиле Маликовиче Халилове. Много лет я восхищаюсь его высокой культурой и активной многогранной деятельностью.             В мирской суете мы не уделяем должного внимания ближайшему окружению, не оцениваем  по достоинству людей, которые живут, работают рядом с нами, с которыми по умолчанию решаем текущие вопросы и, в лучшем случае,  говорим о погоде… Между тем, каждый индивид, окружающий нас, интересен, по своему  одарен и талантлив. Мы, не обращая внимание на другого человека, по существу, обедняем себя, остаемся в неведение о многих сторонах действительности. Реальную картину эпохи можно создать, обратившись  к «портрету»  отдельных    людей, анализируя  их жизнедеятельность анализируя  их жизнедеятельность.     Меня всегда радует общение с Джалилем Маликовичем. Этот ответственный, образованный  человек  прошел славный боевой и трудовой путь. Природа его одарила аналитическим умом, доброжелательностью, высокими нравственными качествами. Его чуткое отношение к людям, старание понять заботы и проблемы другого не просто восхищают, но  и создают гармоничную, дружескую  ауру. Джалил удивительно любознателен, его солидная эрудиция — результат неуемного  стремления к знаниям. История, геополитика, культурология его хобби.  А в вопросах безопасности  он профессионал – автор  целого ряд научных работ  и учебников для высших учебных заведений.  В его трудах сделан добротный  сравнительный анализ систем национальной безопасности многих ведущих стран. На этой основе, учитывая особенности Азербайджана,  он  предлагает инновационные пути совершенствования системы безопасности Республики.  Джалил считает, что  для обеспечения  национальной безопасности, прежде всего, необходимы: социальная стабильность, этническое и конфессиональное согласие, развитие национальной экономики, повышение качества работы органов государственной власти, наличие действенных механизмов их взаимодействия с гражданским обществом. Особого внимания  при этом  требуют вопросы соблюдения  права на жизнь, труд, жилье, здоровье, доступное образование и культурное развитие. В целом он  приходит к выводу, что для реализации этих высоких целей приоритетное значение имеет борьба с коррупцией в различных ветвях власти, повышение эффективности государственного управления. Джалил, несомненно, прав, считая  коррупцию главным злом для государственного управления, социального и экономического благополучия людей. Если человек талантлив, то он, как говорится, талантлив во всем. Джалил замечательный публицист, прекрасно владеет пером, пишет на русском  языке, как на родном. Недавно мы обсуждали с ним феномен патриотизма. Перебирали разные точки зрения, его возмутил  взгляд  одного  из современных российских «либералов». Автор писал, что прав шотладский  писатель 18 столетия Джеймс Босуэлл  «патриотизм — последнее прибежище негодяя». Джалил несколько дней знакомился с трудами Босуэлла, все выяснил и позвонил мне. В его голосе чувствовалось радостное  облегчение.  Он сказал, — знаешь, эта фраза вырвана из контекста.  Босуэлл имел ввиду  британцев, которые, совершив преступления и дабы избежать тюремного заключения, использовали  ореол «патриотизма», чтобы получать помилование и отправляться «вместо виселицы»  служить в британские колонии.  Джалил написал блестящую статью о патриотизме, которая была опубликована в газете «Бакинский рабочий» и вот уже почти год анонс этой  статьи остается на первой странице газеты. Это является показателем высокой оценки данной статьи. Примечательно, что эпиграфом к статье он привел слова национального лидера Гейдара Алиева: «Если нет чувства патриотизма, то человек лишен духовности» и  великого английского поэта Джорджа Байрона:  «Тот,кто  нелюбит  свою страну, ничего любить не   может». Осмысление вопросов птриотизма Джалилем продолжается. Он обосновал понятие «культура патриотизма», статья под названием «Патриотизм – это культура» включена в книгу: «Диалог культур – вызовы современной эпохи», которая выходит в свет в Москве при поддержке Фонда имени Гейдара Алиева. Патриотизм — оборотная сторона исторической памяти народа. Если удается теми или иными средствами целенаправленно затушевать эту память, то можно как угодно переписать историю, манипулировать общественным сознанием, формировать поколения, которые смирятся с искаженными геополитическими трансформациями. В этой связи неизменно следует  учесть возможную внешнюю диверсию против устоявшихся  канонов азербайджанского патриотизма. Подмывание истоков патриотизма, справедливо считает Джалил, —  опасная, изощренная  работа,  разрушающая со временем основы государства. Часто это делается руками недовольных властью внутренних врагов, так называемой «пятой колонны». Обычно это политические группировки, противодействующие национальным интересам, политике государства. История изобилует примерами разрушительной деятельности «пятой колонны». Достаточно напомнить уничтожение Советского Союза. Идеологи перестройки начали именно с дискредитации советского патриотизма, вели систематическую уничижительную идеологическую работу  по отношению ко всему святому, чем гордились советские люди.   В 1982 году  он окончил Высшее Симферопольское военно-политическое училище. Был направлен служить в исключительно  опасную зону — таджико-афганской границе СССР. Здесь, видя частое бандитское  нападение «душменов», их жестокость он  осознал  подлинную ценность жизни. Удивительно, но в этих экстремальных условиях Джалил находил время для учебы, и  в 1990 году заочно окончил юридический факультет Таджикского государственного университета и защитил диссертацию по теме «Национальное сознание и национальная безопасность» в Академия Государственного Управления при Президенте Азербайджанской Республики, и стал доктором философии по политический науки. После распада СССР Джалил  принял активное участие в создании пограничных войск Азербайджана. В своих публикациях он подчеркивает,  что главный показатель действенности любого государства — это его способность обеспечить неуязвимость территории страны, безопасность населения от внешних угроз. Это сложная задача, зависящая от множества факторов. Но очевидно, что предпосылкой для ее решения является наличие высокоорганизованных пограничных войск и профессионалов, посвятивших свою жизнь служению в этих войсках. В очерке, посвященном генералу  Мустафе Насирову, Джалил  так характеризует пограничника. «Пограничник — необычный военный, его служба проходит на периферии страны, на линии государственной границы. А это горы и леса, степи и пустыни, долины рек и морские берега. Суровую, рискованную во многих отношениях службу на границе могут выдержать только ответственные, высоконравственные люди, подлинные патриоты. Даже не длительную службу солдата на границе можно считать подвигом. И бесценным является подвиг тех, кто посвятил службе на границе всю свою жизнь».  Джалил всегда находится на гребне политических, социальных  событий. Его выступления, комментарии  по актуальным вопросам времени неизменно звучат в средствах массовой информации. Он обращает внимание общественности на актуальные темы: попыткам пересмотра итогов  Второй Мировой войны, состоянию решения карабахской проблемы, положению ветеранов в современном обществе, отражению в содержании образования военно-патриотических тем, вопросам диверсификации азербайджанской экономики, связям с диаспорой. Когда в Москве решили закрыть Всероссийский Азербайджанский Конгресс (ВАК), Джалил писал,  что в Азербайджане бережно относятся к русскому языку, русской культуре, историческим связям с Россией,  поэтому считаю «правовой» шаг Верховного суда Российской Федерации политической провокацией, спровоцированной проармянскими кругами для подрыва дружеских, партнерских отношений между Азербайджаном и Россией, для отчуждения народов наших стран. Заслуживают внимания его мысли о том, что  армянские захватчики сейчас пытаются сочетать военную агрессию, аннексию исконных азербайджанских земель с  присвоением нематериальных ценностей или превратной трактовкой их исторического смысла. Известно, что, считая себя «древней нацией» армяне без угрызения совести, вопреки известным историческим фактам,  представляются  аборигенами Закавказья и приписывают себе как материальные, так и нематериальные культурные ценности. В работах Джалиля  показана история  переселении армян во времена Российской империи  с  нынешних территорий Ирана, Сирии и Турции в Закавказье, и, прежде всего, на земли азербайджанских ханств. Он подчеркивает, что одним из непредвиденных последствий этой управляемой царской Россией миграции стало не только постепенное вытеснение местного населения, но и уничтожение или присвоение его культурного наследия. Джалил придерживается в своей деятельности философий мультикультурализма и  «азербайджанизма», завещанных Гейдаром Алиевым. И не случайно ветеранская организация Азербайджана поддерживает активные связи с русской, украинской, белорусской общинами республики, сотрудничает с посольствами стран СНГ. Его волнует неполноценная оценка вклада Азербайджана в победу над фашистской Германией. Действительно, тогда  на фронт из Азербайджана ушли 700 тысяч человек, половина из которых героически погибла на полях сражений. За подвиги, совершенные в годы Великой Отечественной войны, 124 представителей Азербайджана удостоены высокого звания Героя Советского Союза. Более того, в те тяжелые для страны времена именно Азербайджан являлся главным поставщиком нефти и нефтепродуктов на фронт. Республика производила 80% топлива страны. В Баку выпускались более 123 видов вооружений и боеприпасов. Так что, не случайно в Азербайджане высоко чтят память о великом подвиге советского народа. Для Джалиля забота о ветеранах войны, их социальная  защита – святое дело. По его инициативе в рамках общественного движения «Помоги ветерану» в Азербайджане  под опеку практически  взят каждый фронтовик. Стала доброй традицией участие ветеранов в торжественных проводах молодежи в вооруженные силы Азербайджанской Республики, проведение с участием ветеранов уроков мужества, литературных, музыкальных конкурсов. Особо хочу отметить международную деятельность Джалила. Его многочисленные выступления в Москве, Париже, Белграде на заседаниях различных ветеранских организаций неизменно вызывает  интерес и поддержку участников.  В своих выступлениях он показывает, что благодаря беспрецедентному развитию экономики Азербайджана в последнее десятилетие удалось не только остановить падение уровня и качества жизни населения, но и обеспечить их рост. Государственная политика по развитию гражданского общества, правового государства сделали безосновательными различные сеператистские движения. Обороноспособность страны усилился благодаря должному вниманию к армии, ее организации, обеспеченностью современными видами вооружений. Это устранило угрозу внешней экспансии. На основе национальных интересов определены адекватные позиции в международной политике и отношениях с другими странами, что значительно приумножило международный авторитет страны. Вместе с тем в этих выступлениях он  обязательно затрагивает  вопросы оккупации азербайджанских земель Арменией, говорит о Ходжалинском геноциде, о положении беженцев, о рецидивах фашизма в некоторых странах. Предлагает участникам конференций подумать: почему происходит рецидив фашизма в мире и как пресечь это страшное  зло. По инициативе Джалиля азербайджанские ветераны Второй мировой войны обращались к Папе Римскому Франциску. В этом обращении, вызвавший международный резонанс, говорилось: «В условиях, когда Азербайджан и Ватикан демонстрируют миру наглядный пример сотрудничества во имя диалога между цивилизациями и религиями, в соседней с нами Армении ведется пропаганда фашистских идей на государственном уровне. С болью в сердце мы хотим обратить Ваше внимание на то, как Армения использует все ресурсы для отбеливания приближенных Гитлера и Гиммлера, глав армянского карательного легиона СС Драстамата Канаяна и Гарегина Тер-Арутюняна, известных как генералы Дро и Нжде… На совести этих «национальных героев» Армении десятки тысяч жизней в Украине и Польше, преступления против евреев и других «неугодных» для нацистской идеологии, массовые убийства в гитлеровских концлагерях… Это ли не надругательство над памятью погибших?! Это ли не циничное глумление над жертвами фашизма?!» В этом очерке я попытался осветить лишь некоторые грани масштабной теоретической и практической работы Джалиля  Меликовича Халилова.  Остались в тени его насыщенная  повседневная, текучая  работа, направленная на  повышение эффективности самого гуманного учреждения: Организации ветеранов   войны, труда и Вооруженных сил  Азербайджанской Республики.     Владимира Тимошенко, генерал-майор, депутат ряда созывов Милли Меджлиса Азербайджана