«Vətənpərvərlik hissi olmayan insanın mənəviyyatı yoxdur» Heydər Əliyev «Ölkəsini sevməyən insan, heç nəyi sevə bilməz» Corc Bayron                   Vətənpərvərlik insanı formalaşdıran, doğma yurduna, dilinə, mənəvi dəyərlərinə olan sevginin bir təzahürüdür. Məşhur amerikalı siyasətçi Edlay Stivensonun vətənpərvərlik «sadəcə emosiyaların partlayışı deyil, insanın bütün həyatı boyunca davam edən sakit və möhkəm sadiqlik hissidir» fikri ilə razılaşmamaq mümkün deyil. İnsana xas olan bu keyfiyyətlər məkan və zaman ölçülərinə sığmırlar, yaşlandıqca zəifləmir və taleyin hökmü ilə onun harada yaşamasından asılı olmurlar. Vətənpərvərin qəlbi Vətəninə məxsusdur və o daim doğma yurdu, insanları, təbiəti haqqında düşünür.     Vətənpərvərlik hissləri həm də mədəni arxetiplərə uyğundur, nəsildən nəslə ötürülür, milli şüurun səciyyəvi xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir, yazarların, şairlərin, bəstəkarların və rəssamların yaratdıqları əsərlərə hopur və beləcə Vətən haqqında nəğmələr, əsərlər yaranır.          Ədəbiyyatda və incəsənətdə vətənpərvərlik hisslərinin ifadəsinin parlaq nümunələri mövcuddur. Məgər rus vətənpərvərliyini Sergey Yeseninin poeziyası olmadan təsəvvür etmək olar!?  Rus təbiətini, qışını, ağcaqayınını həm də onun şeirlərindən tanımaq və sevmək mümkündür. Keçən əsrin 20-ci illərində Bakıda olarkən, Şərq dünyasına heyranlığını gizlətməyən şair yazırdı: «Şiraz nə qədər gözəl olsa da, Ryazanın geniş çöllərindən yaxşı ola bilməz». S.Yesenin  «dünyanın altıda bir hissəsini təşkil edən, qısaca Rusiya adlanan vətənini bütün varlığı ilə tərənnüm etməyi» özünə borc bilirdi.          Vətənpərvərlik hissi bütün Azərbaycan ədəbiyyatına da nüfuz etmişdir. Bu həm mənəvi irsə, həm də doğma yurdumuzun heyranedici və cazibədar təbiətinə münasibətdə bu və ya digər şəkildə təzahür edir. İlk baxışda tar sadəcə musiqi aləti olsa da, Azərbaycan mənəviyyatının simvollarından biridir. Tara nə qədər gözəl şeirlər, misralar həsr edilmişdir. Mikayıl Müşfiqin keçən əsrin 30-cu illərində qələmə aldığı «Oxu tar» şerini hər bir azərbaycanlı bilir. O zaman dövlət ideologiyasını həyata keçirənlər «proletar mədəniyyəti»nin (proletkult) tələblərinə uyğun olaraq, tarı burjua mədəniyyətinin bir qalığı kimi qadağan etməyi təklif edirdilər. Buna baxmayaraq, Mikayıl Müşfiq yazırdı: Oхu, tar, oхu, tar!.. Səsindən ən lətif, şеirlər dinləyim. Oхu, tar, bir qadar!.. Nəğməni su кimi alışan ruhuma çiləyim. Oхu, tar! Səni кim unudar?          O illərdə bu şeirin yazılması və çap edilməsi əsl vətənpərvərlik və qəhrəmanlıq nümunəsi idi. Şair tarın melodiyasını tarixi boyunca həm sevinc, həm də kədər yaşamış xalqın səsi kimi təqdim etmişdir. Müşfiq milli ənənələrə xor baxan insanları anlaya bilmirdi. Elə bunun üçün də Stalin repressiyasının qurbanı oldu.          Dahi Səməd Vurğunun ölkənin xalq himninə çevrilən, son dərəcə tutumlu «Azərbaycan» şeri də qeyri-adi vətənpərvərliyi ilə seçilir:     Mən bir usaq, sən bir ana, Odur ki, baglıyam sana: Hankı səmtə, hankı yana Hey uçsam da yuvam sənsən, Elim, günüm, obam sənsən!          Azərbaycan şairləri indi də vətənpərvərlik mövzusunda parlaq sənət əsərləri yaradırlar. Çağdaş şairlərimizin baş mövzusu da Azərbaycan və onun təbiətidir, gözəllikləridir. Leyla Əliyevanın «Xocalı - ağrım mənim» şeirinə biganə qalan insan tapmaq mümkün deyil: «Sən bilirsən ağrı nədir? Bu- yıxılanda qışqırdığın «Oy!» deyil. Sevdiyinin xəyanəti də,  haqsız yerə itələnmək də deyil.  Ağrı - Xocalıdır. Bu-parçalanmış talelərdir.  Bu-gecə vaxtı qaçmaqdır, …Bu-öz körpəsinin nəfəsindən doymadan, ondan ayrılmaqdır,  Bu-əzabdır, möhnətdir, qırılmış inam, acı göz yaşlarıdır, Bu-bombalar altında haqsız ölümdür… Vətənpərvərlik fərdin sosiallaşmasında, şəxsiyyətin, onun insani keyfiyyətlərinin formalaşmasında əks olunur. Vətənpərvərlik dəyərlərinin bu baxımdan hərtərəfli dəstəklənməsi, onların inkişafına rəvac verilməsi milli mədəniyyətimizin, onun təkrarsızlığının qorunub saxlanmasının mühüm şərtidir. Qloballaşma proseslərinin minillik ənənələri sıxışdırıb, bəzən hətta sıradan çıxardığı, manqurtluq presedenti yaratdığı, öz tarixini bilməyən, «kütləvi mədəniyyət» okeanında üzən insanların meydana çıxdığı müasir dövrdə bu məsələ xüsusi aktuallıq kəsb edir. Vətənpərvərlik xalqın tarixi yaddaşının əks tərəfidir. Xalqın yaddaşını bu və ya digər vasitələrlə, məqsədyönlü ört-basdır etmək mümkün olduqda, tarixi istənilən şəkildə dəyişdirmək, ictimai şüurla manipulyasiya etmək, təhrif olunmuş geosiyasi transformasiyaları qəbul edən bütöv bir nəsil yetişdirmək olar.          Vətənpərvərliyin ölkənin təhlükəsizliyi ilə birbaşa əlaqəsi onu ideoloji mübarizənin ciddi diqqət obyektinə çevirmişdir. Bununla əlaqədar olaraq, Azərbaycan vətənpərvərliyinin oturuşmuş qayda və üsullarına qarşı yönəlmiş mümkün xarici diversiyaları daim nəzərə almaq çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Vətənpərvərliyin əsaslarının «yuyulması» zamanla dövlətin də əsaslarını dağıdan təhlükəli bir işdir. Bu fəaliyyət əksər hallarda hakimiyyətdən narazı olan daxili düşmənlərin, başqa sözlə, «beşinci kolonun» əli ilə həyata keçirilir. Bir qayda olaraq, bunlar milli maraqlara, dövlətin siyasətinə qarşı çıxan siyasi qruplaşmalardır. Tarixdə «beşinci kolonun» dağıdıcı fəaliyyətinə aid çoxsaylı misallar vardır. Təkcə Sovet İttifaqının dağıdılmasını misal çəkmək kifayət edər. Yenidənqurma ideoloqları öz «fəaliyyətlərinə» məhz sovet vətənpərvərliyinin nüfuzdan salmaqla, sovet insanlarının fəxr etdiyi, qürur duyduğu hər şeyə qarşı sistematik alçaldıcı ideoloji iş aparmaqla başladılar. Təsadüfi deyil ki, erməni qəsbkarları indi də hərbi təcavüzü, əzəli Azərbaycan torpaqlarının işğalını maddi dəyərlərimizin mənimsənilməsi və ya onların tarixi mahiyyətinin yanlış şərh olunması ilə əlaqələndirməyə çalışırlar. Şübhəsiz ki, biz erməni mədəniyyətini inkar etmək fikrində deyilik. Lakin özlərini «qədim xalq» hesab edən ermənilər heç bir vicdan əzabı çəkmədən, yaxşı məlum olan tarixi faktların əksinə, özlərini Zaqafqaziyanın aborigenləri kimi təqdim edir, regionun həm maddi, həm də qeyri-maddi mədəniyyət abidələrini özününküləşdirirlər.          Ermənilərin Rusiya imperiyası tərəfindən İran, Suriya və Türkiyə ərazilərindən ilk növbədə Azərbaycan xanlıqlarının ərazisinə köçürülməsi yaxşı məlumdur və bu barədə kifayət qədər tarixi sübutlar var. İranda səfir vəzifəsində çalışarkən Aleksandr Qriboyedovun çar I Nikolaya və başqa yüksək mənsəbli rus məmurlarına yazdığı məktublarını xatırlatmaq kifayətdir. Bu məktublar əslində on minlərlə erməni ailəsinin İrəvan və Qarabağ xanlıqlarının ərazisinə köçürülməsi barədə özünəməxsus bir hesabat idi.          Çar Rusiyası tərəfindən idarə olunan bu miqrasiyanın gözlənilməz nəticələrindən biri də yerli əhalinin tədricən sıxışdırılması ilə yanaşı, onun mədəni irsinin məhv edilməsi və ya mənimsənilməsi oldu.          Rusiyanın cənub istiqamətində ekspansiyası yenicə birləşdirilmiş torpaqlarda ermənilərin yerləşdirilməsi yolu ilə müsəlman mühitində «xristian» forpostlarının yaradılmasını nəzərdə tuturdu. Bu ideya ilk dəfə I Pyotr tərəfindən irəli sürülmüşdür. I Pyotrun 2 mart 1711-ci il tarixli məşhur Fərmanında deyilirdi: «Ermənilərə mümkün qədər mehriban münasibət göstərin və vəziyyətlərini yaxşılaşdırın ki, onların daha çox gəlmələri üçün həvəsləri olsun». Rusiya siyasətçiləri bu gün də həmin fərmana istinad edərək Ermənistianı özlərinin «həqiqi strateji tərəfdaşı» hesab edirlər. Lakin bu «strateji tərəfdaş» ilk növbədə, Zaqafqaziyanın, daha sonra isə Şimali Qafqazın əsrlərlə oturuşan etnik həyatına bir dissonans gətirdi. Hal-hazırda «erməni metastazı» artıq Rusiyanın cənub bölgələrinə də nüfuz etmişdir. Ermənilərin soxsaylı hiylələrini və sərsəmləmələrini bir kənara qoyaraq, XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərinin tanınmış rus tədqiqatçısı Vasili Veliçkonun Gürcüstanın qeyri-maddi mədəniyyət dəyərlərinin ermənilər tərəfindən mənimsənilməsi cəhdlərinə aid yazdıqlarını xatırlatmaq istərdim. O yazırdı: «Ermənilər gürcülərə məxsus məbədlərdə və monastırlarda onların izlərini silir və məhv edir, daşlarda olan gürcü yazılarını qazır və ya pozurlar, daşların özlərini tikililərdən çıxarır və erməni yazıları ilə əvəz edirlər». Görkəmli Azərbaycan alimi akademik Ziya Bünyadov özünün çoxsaylı əsərlərində göstərmişdir ki, qədim alban abidələrinə qarşı bu qəbildən olan diversiya xarakterli işləri ermənilər sistematik şəkildə Azərbaycan ərazisində də həyata keçirmişlər ki, sonradan bunların erməni mənşəli olduğunu sübuta yetirsinlər. XIX əsrin sonlarında məşhur gürcü mütəfəkkiri və yazıçısı İlya Çavçavadze Rusiya hakimiyyətini peyğəmbərcəsinə xəbərdar edirdi: «Zatı-aliləri, ermənilərin mərkəzi rus torpaqlarında məskunlaşmasına imkan verməyin. Onlar elə bir  tayfadır ki, bir neçə on il yaşadıqdan sonra bütün dünyaya bağırmağa başlayacaqlar ki, bura onların dədə-baba torpaqlarıdır». Tarixi gerçəklik budur və o təsdiq edir ki, mənəvi, qeyri-maddi mədəni dəyərlərin xalqın təhlükəsizliyi, dövlətçiliyi ilə ayrılmazdır. Mübaliğəsiz deyə bilərik ki, ermənilərin mənəvi sahədə bu günki hiylələri bizim mədəniyyətimizə, azərbaycanlıların vətənpərvərliyinin əsaslarına qarşı yönəlmişdir.          UNESKO-da Ermənistanı «Zaqafqaziyada qeyri-maddi dəyərlərin yeganə xəzinəsi» kimi təqdim etmək istəyənlərlə bu məsələ ətrafında ciddi mübahisələr gedir. Azərbaycan və Gürcüstan mədəniyyət xadimlərinə, bu ölkələrin UNESKO-da nümayəndələri ermənilərin hər cür təxribatlarına layiqli cavab verirlər. Azərbaycan Prezidenti və hökuməti, respublikanın vətəndaş cəmiyyəti institutları vətənpərvərliyin dəstəklənməsi, tərbiyə, təhsil, informasiya siyasəti sistemində, ictimai şüurun müxtəlif sahələrində vətənpərvərlik ideyalarının düşünülmüş şəkildə əks olunması istiqamətində yorulmadan, iri miqyaslı iş aparırlar. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev qeyd edir ki, «Azərbaycan cəmiyyəti vətənpərvər cəmiyyətdir… əxlaq, vətənpərvərlik, ləyaqət və milli qürur Azərbaycanın milli dəyərləridir… və biz onları qoruyacayıq». Vətənpərvərliyin dəstəklənməsi və formalaşdırılması üzrə Azərbaycanda aparılan işin gedişində respublikanın çoxmillətli və çoxkonfessiyalı olmasını daim nəzərə alınır. Metodoloji baxımdan belə bir fəaliyyət əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş azərbaycançılıq konsepsiyası, tolerantlıq, etiqad azadlığı və multikulturalizm prinsipləri üzərində bərqərar olmuşdur.          Azərbaycanda mədəniyyət müxtəlifliyinin dəyərini, onun əhəmiyyətini və prioritetini çox yaxşı dərk edirlər. Hal-hazırda respublikamız multikulturalizmin dövlət siyasəti statusu aldığı az sayda dövlətlər sırasına daxildir. Bu həm humanist, həm də müdrik bir siyasətdir. Əvvəla, bu siyasət separatizmin, milli  ayrıseçkiliyin qarşısını almaqla, ölkənin təhlükəsizliyini möhkəmləndirir; ikincisi, müxtəlif mədəniyyətlərin nümayəndələrinin mənəvi və əqli potensialını inteqrasiya etməklə, əhalini yaratmağa, bütün cəmiyyətin maraqlarına cavab verən aktual sosial-iqtisadi problemlərin həllinə yönəldir. Çoxmillətli Azərbaycan şəraitində vahid vətənpərvərlik dəyərlərinin üstünlük təşkil etməsi burada əsrlərlə yaşayan xalqların tarixi bağlılığı ilə şərtlənir. Azərbaycan təcrübəsi əsl vətənpərvərlik nümayiş etdirir, xalqları ayırmır, birləşdirir. Azərbaycan multikulturalizmi vahid vətənpərvər cəmiyyətin təzahürüdür.          Bizim veteranlarımız vətənpərvərlik tərbiyəsinin ön xəttində yer          tuturlar. Onların məqsədyönlü və planlı fəaliyyəti Respublika Veteranlar Şurası tərəfindən təmin olunur. Veteranlar hər bir dövlətin qızıl fondunu, onun əsasını təşkil edir, xüsusi mənəvi iqlim formalaşdırır, yeni nəsillər üçün mənəvi oriyentirlər yaradırlar. Onların tarixi təcrübəsi, həyatın keşməkeşli yollarında sınaqdan çıxmış dəyər yanaşmaları və dünyagörüşləri siyasi və iqtisadi fəaliyyətin, mədəni inkişafın ölçü vahidinə çevrilir. Nəsillərin davamlılığı, varisliyi olmasa, dövlətin bütövlüyünü, milli mədəniyyət ənənələrini qoruyub saxlamaq olmaz. Veteranlar Şurası ən müxtəlif səviyyəli təhsil təsisatlarında, təşkilatlarda,  müəssisələrində mütəmadi olaraq vətənpərvərlik tərbiyəsi, qloballaşma şəraitində şəxsiyyətin formalaşması məsələlərinə həsr olunmuş toplantılar keçirirlər.          Biz öz fəaliyyətimizdə tərbiyəvi işin ən müxtəlif formalarından istifadə edirik. Tərəfimizdən müharibə dövrünün və müharibədən sonrakı illərin «Faşizmlə müharibə qəhrəmanları», «Xalqın arxa cəbhədə qəhrəman əməyi», «Sovet xalqının faşizm üzərində qələbəsinə Azərbaycanın töhfəsi» şüarları altında həyata keçirilən ən yaxşı inşa, şəkil və mahnılar üzrə qəhrəmanlıq və vətənpərvərlik müsabiqələri keçirilir. Bu müsabiqələrin qalibləri müxtəlif hədiyyələrlə və Fəxri fərmanlarla mükafatlandırılırlar. Təşkilatımızda çap materiallarının təbliğatı da yaxşı təşkil olunmuşdur. Öz qəzetimiz, jurnalımız nəşr olunur. Son illər Böyük Vətən Müharibəsinə həsr olunmuş 50-dən artıq kitab və toplu işıq üzü görmüşdür. Veteranlarımız mütəmadi olaraq Qarabağ cəbhəsinin ön mövqelərinə gedir, əsgərlər və komandirlər qarşısında çıxışlar edir, aparıcı artistlərin konsertlərini təşkil edir, kitablar, broşürlər və qəzetlər yayırlar. Veteranlarımız vacib sosial və siyasi məsələləri, Qarabağ münaqişəsinin mümkün həlli yollarını da müzakirə edirlər. Azərbaycanın Veteranlar təşkilatı respublikanın rus, ukrayna, belorus icmaları ilə fəal əlaqə saxlayır. Biz həm də MDB ölkələrinin səfirlikləri ilə əlaqə saxlayırıq. Xüsusilə, Rusiya səfirliyi ilə sıx əlaqələrimiz var. Rusiya səfirliyi daim Böyük Vətən müharibəsi veteranlarını dəstəkləyir, onlara sanatoriyalara putyovkalar verir, bayram qəbullarına və başqa tədbirlərə dəvət edir. Son illərdə Bakı və Xəzəryanı Patriarxı ilə əlaqələrimiz xeyli möhkəmlənmişdir və bu öz töhfəsini verməkdədir.          Azərbaycanda vətənpərvərlik tərbiyəsi müasir dövrdə bir sıra ölkələrdə çiçəklənən faşizm ideologiyasına müqabil aparılır. Biz insanlığa, bəşəriyyətə nifrət hissləri yayan irqçilik ideologiyalarına biganə qala bilmərik. Respublikamızın prinsipial antifaşist mövqeyini nəzərə almaqla, «Müstəqil dövlətlərin veteranlarının ictimai təşkilatları Birliyi» Beynəlxalq ittifaqının qərarı ilə oktyabr ayında bizim Veteranlar Şurası bazasında sözügedən məsələyə həsr olunmuş iri miqyaslı beynəlxalq konfrans keçiriləcək. Onlarla dövlətin nümayəndəsi bu məqsədlə Bakıda toplaşacaq və “faşizm niyə təkrar olunur?” və “bu dəhşətli bəlanın qarşısını necə almaq olar?” suallarına cavab tapmağa çalışacaq... Cəlil Xəlilov,  Azərbaycan Respublikası Veteranlar Təşkilatının sədr müavini, ehtiyatda olan polkovnik,  siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, dosent.

Səmyar Abdullayev: “Bu böyük günün qəhrəmanları isə Müzəffər Ali Baş Komandan, ordu və xalqdır” “Şəhidlərimizi və qazilərimizi hər zaman sevgi və minnətdarlıqla yad edəcəyik” Azərbaycan Gözdən Əlillər Cəmiyyətinin sədri Səmyar Abdullayev 8 Noyabr Zəfər Günü ilə bağlı Veteran.gov.az-a müsahibə verib. Həmin müsahibəni oxucuların diqqətinə çatdırırıq: -Səmyar bəy, qarşıdan 8 Noyabr – düşmən üzərindəki tarix qələbinin ikinci ildönümü gəlir. Öncə bu günün əhəmiyyəti ilə bağl fikirlərinizi bilmək istərdik. -Zəfər Günü sadəcə işğalçı Ermənistan üzərində tarixi qələbə günü deyil. Zəfər Günü həm də Azərbaycan xalqının, onun timsalında bütün türk dünyasının uzun fasilədən sonra ayağa qalxdığı, özünü bir xalq kimi təsdiq etdiyi gündür. Xalqımız bu tarixi zəfərlə sadəcə, öz ərazi bütövlüyün təmin etmədi. Həm də milli qürurunu, tarixi ədaləti bərpa etdi. 8 Noyabr zəfəri ilə Azərbaycan xalqı bütün dünyaya göstərdi ki, o, öz suverenliyini, ərazi bütövlüyünü, haqqını və hüququnu qorumağa qadirdir. Azərbaycan xalqı bütün dünyaya sübut etdi ki, onun güclü sərkərdəsi, yenilməz ordusu var bu bu ordu cəmi 44 gün ərzində düşməni darmadağın edəcək gücdədir. Bu baxımdan 8 Noyabr zəfərinin hərbi-siyasi əhəmiyyəti ilə yanaşı, mənəvi-ideoloji əhəmiyyətini də yüksək qiymətləndirirəm. -Sizcə 44 günlük Vətən müharibəsində qələbəni təmin edən əsas amillər hansılar oldu? -Şübhəsiz ki, Vətən müharibəsində qələbəni təmin edə ən başlıca amil güclü sərkərdə faktoru oldu. Ali Baş Komandan İlham Əliyev bütün xalqı ətrafıdna birləşdirərək düşmən üzərində tarixi zəfərə imza atdı. Dövlət başçısı müharibə dönəmində elə bir hərbi-siyasi əzm ortaya qoydu ki, yalnız Ermənistan deyil, onun havadarları da bu əzm qarşısında geri çəkilməyə, Azərbaycanın iradəsi ilə razılaşmağa məcbur oldular. Müharibədə qələbəni təmin edən əsas faktorlardan biri də qüdrətli ordu amili oldu. Müharibə göstərdi ki, son 30 ildə ordumuzda həyata keçirilən islahatlar həqiqətən də güclü, modern ordunun formalaşmasına gətirib çıxardıb. Müharibə sübut etdi ki, Azərbaycan Ordusu həqiqətən də bütün dünyanın ən güclü ordularından biridir və bu ordu istənilən tapşırığı yerinə yetirməyə qadirdir. Qələbənin təminində ordu və Ali Baş Komandanla tam bir həmrəylik sərgiləyən Azərbaycan xalqının fədakarlığı da həlledici rol oynadı. Azərbaycan xalqı hər bir fərdi ilə Prezidentin yanında oldu, orduya böyük dəstək verdi. Başqa sözlə desək, xalq Ali Baş Komandanın və Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin ətrafında bir yumruq kimi birləşdi və məhz bu yumruq erməni faşizminin başını əzdi.   -Səmyar bəy, müharibə həm də Azərbaycan hərbçilərinin qeyri-adi qəhrəmanlıqları ilə yadda qaldı. Sizcə bu qəhrəmanlıqların təbliği və yaşadılması nə dərəcədə zəruridir?  -Şübhəsiz, 44 günlük Vətən müharibəsinin hər günü, hər dəqiqəsi Azərbaycan əsgərinin misilsiz qəhrəmanlığı və fədakarlığı ilə yadda qaldı. 30 il ərzində düşmənin müxtəlif mühəndis-istehkam qurğuları ilə möhkəmləndirdiyi, bir neçə səddən ibarət müdafiə səddi yaratdığı torpaqları cəmi 44 gündə azad etmək bu qəhrəmanlığın ən bariz göstəricisidir. Şuşanın erməni işğalından azad edilməsi zamanı ordumuzun ortaya qoyduğu əzm isə bütün dünyanı heyrətləndirməkdir. Əminəm ki, illər, əsrlər keçəcək, ancaq Azərbaycan Ordusunun 44 günlük Vətən müharibəsində göstərdiyi qəhrəmanlıqlar bütün bəşəriyyət tərəfindən öyrənilməkdə, tədqiq edilməkdə davam edəcək, bununla bağlı cild-cild kitablar yazılacaq, filmlər çəkiləcəkdir. Məlumat üçün qeyd edim ki, artıq ölkəmzidə bizi bu tarixi zəfərə qovuşduran şəhdilərimiz, qazilərimizlə bağlı xeyli sayda sənədli filmlər çəkilib, yazılar yazılıb. Yaxın gələcəkdə bu proses daha da kütləviləşəcək, şəhidlərimizin, qazilərimizin qəhrəmanlığı təbliğ ediləcək, yaşadılacaqdır. Gələcək nəsillər 44 günlük Vətən müharibəsi qəhrəmanlarına baxaraq öz keçmişləri ilə fəxr edəcək, varislik ənənələrini qürurla davam etdirəcəklər. -Post-müharibə dönəmində işğaldan azad edilən ərazilərdə həyata keçirilən geniş abadlıq-quruculuq işlərini necə dəyərləndirirsiniz? -Hesab edirəm ki, Azərbaycan dövlətinin işğaldan azad edilən ərazilərdə həyata keçirdiyi layihələr, gördüyü işlər sadəcə region dövlətlərinə deyil, bütün dünyaya nümunədir. Bir tərəfədn mina terroruna qarşı mübarizə aparan, işğaldan azad edilən torpaqlarımızı döyuüş sursatından təmizləyən dövlətimiz, digər tərəfdən bu ərazilərdə geniş tikinti işləri həyata keçirməkdədir. Bu gün dövlətimiz işğaldan azad edilən ərazilərdə erməni vandalizminin məhv etdiyi tarixi-mədəni abidələri bərpa edilməklə yanaşı, böyük iqtisadi və enerji layihələri həyata keçirməkdədir. Yalnız yerli deyil, həm də xarici investisiyanın iştirakı ilə bu ərazilərdə müasir istehsalat müəssiələrinin, fabrik və zavodların inşası, ekoloji baxımdan təmiz enerji resurslarından maksimum səmərəli istifadə, modern kənd təsərrüfatı müəssisələrinin yaradılması dövlətimizin bu torpaqlarda həyata keçirdiyi mühüm layihələr sırasındadır. Prezident İlham Əliyevin bilavasitə rəhbərliyi altında görülən işlərin miqyas və əhəmiyyətini nəzərə alsaq, əminliklə deyə bilərik ki, yaxın illərdə Qarabağ və ətraf rayonlar iqtisadi inkişaf tempinə görə bütün dünyanın sürətlə tərəqqi edən bölgələrindən birinə çevriləcək, Azərbaycan iqtisadiyyatına böyük töhfələr verəcəkdir. Bu isə öz növbəsində  xalqımızın sosial rifaının daha da yaxşılaşmasına, vətənimizin daha da çiçəklənməsinə səbəb olacaqdır. Seymur ƏLİYEV  

Azərbaycan xalqı hər zaman öz qəhrəmanları ilə fəxr edir və onların rəşadətli döyüş yolunu gələcək nəsillərə ötürür. Bu qəhrəmanlardan biri də Çərkəz Baxşəli oğlu Qurbanovdur. 1918-ci ildə Ağdam rayonunun Qiyaslı kəndində anadan olmuş Çərkəz Qurbanov, gənclik illərini vətənin müdafiəsinə həsr etmiş və Böyük Vətən müharibəsinin ən çətin döyüşlərində iştirak edərək şücaətini göstərmişdir. Onun adı cəsur kəşfiyyatçı olaraq yalnız Azərbaycanda deyil, həm də Ukrayna, Rusiya və digər ölkələrdə məşhurdur. Çərkəz Qurbanovun döyüş yoluna nəzər saldıqda, onun həm döyüş qabiliyyəti, həm də vətənpərvərlik ruhu önə çıxır.1939-cu il sentyabrın 1-də faşist Almaniyasının Polşaya hücumu ilə İkinci dünya müharibəsi başlandı. Müharibə təhlükəsi Vətənimizə getdikcə yaxınlaşırdı. Gənc Çərkəz Qurbanov 1939-cu ildə Finlandiya müharibəsində  və Qərbi Ukraynanın azad edilməsində igidliklə vuruşaraq əsgərlərə nümunə olmuşdu. 1940-cı ilin əvvəlində o, cəbhədə ağır yaralanaraq Ukraynanın Kamenets-Podolsk şəhərindəki hərbi xəstəxanaya gətirilir. Burada müalicə olunduqdan sonra doğma kəndinə məzuniyyətə qayıdır. Lakin məzuniyyəti uzun sürmür.Böyük Vətən müharibəsinin başlanması ilə Sovet İttifaqının  başı üstünü daha ağır təhlükə - Hitler Almaniyasının təcavüzü alır. Müharibənin ilk günlərində Çərkəz Qurbanov könüllü surətdə cəbhəyə yola düşür.1942-ci ilin avqustun 18-də faşistlər Şimali Qafqazda hücumu genişləndirərək  bir həftə sonra Mozdoku tuturlar. 223 saylı diviziyanın tərkibindəki 1037 – ci polkun kəşfiyyat dəstəsinin komandiri leytenant Çərkəz Qurbanov da faşistlərlə məhz burada – Mozdok ətrafında döyüşə girməli olur. Onun Böyük Vətən müharibəsində qəddar düşmənə qarşı əsas döyüş yolu da buradan başlanır. Döyüşdə göstərdiyi rəşadətə görə polkun ilk medalçısı kimi təltif olunur. Mozdokdan sonra düşmən öz qüvvələrini Georgiyevsk şəhərinə yönəldir. Çərkəz Qurbanov da burada igidlik göstərərək 17 nəfərlə 9 min hərbi əsiri xilas edir.  Bu şücaətə görə  Çərkəz Qurbanov şəhərin simvolik açarı, “Georgiyevsk-200 il” medalı ilə təltif olunur, Georgiyevsk şəhərindəki  Stepnaya küçəsinə Çərkəz Qurbanovun adı verilir. Həmçinin Mozdok şəhərindəki 4 saylı ingilis dili təmayüllü məktəb kəşfiyyatçı Çərkəz Qurbanovun adını daşıyır. Müharibədən sonra Georgiyevsk şəhərinə qayıdan  kəşfiyyatçı  o günləri belə xatırlayırdı: “Müharibədən sonra mən Georgiyevsk şəhərinə gələndə yerli əhali məni tanıdı. Onlar mənə siz niyə qəhrəman ordeni ilə təltif olunmamısınız? sualını verdilər. “Mən öz vəzifəmi yerinə yetirmişəm, qəhrəmanlıq nişanına görə vuruşmamışam!” – deyə cavab verdim. Oradan qayıdıb gələndən sonra yerli əhali Sov.İKP MK –nın birinci katibi L.Brejnevə bir narazılıq məktubu göndərirlər. Məktubda deyilirdi: “ Nə səbəbə əsl qəhrəman  çəkdiyi əziyyətə görə qəhrəmanlıq nişanı ilə təltif olunmayıb?”L.Brejnev  bu məktubu Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinin katibi Heydər Əliyevə göndərir. Heydər Əliyev təcili Bakıdan Georgiyevsk şəhərinə televiziya çəkilişi aparmaq üçün müxbirləri cəlb edir. Televiya əməkdaşları əsirlərin azad edilməsi faktına əsasən sənədli film hazırlayırlar.  Bu film ayrı-ayrı vaxtlarda nümayiş etdirilir.Digər istiqamətdə, Budapeşt-Vyana döyüşlərində də fəal iştirak edən Çərkəz Qurbanov qəhrəmanlığı ilə seçilir və öndə olur. Belə çətin döyüş və qəhrəmanlıq yolu Şimali Qafqaz, Moldoviya, Rumıniya, Bolqarıstan, Macarıstan, Avstriya, Yuqoslaviya, Berlinin azad edilməsində 1945-ci il may ayında müharibə Elbada başa çatana qədər “Qara bəbir” ləqəbli Çərkəz Qurbanov öz kəşfiyyatçı dəstəsi ilə həmişə döyüşün qızğın yerlərində olub qəhrəmanlıq nümayiş etdirir. Onun xidmət etdiyi  223-cü atıcı diviziyasına Belqrad diviziyası adı verilmiş, qulluq etdiyi 1037-ci polk “İvanov” ordeninə layiq görülmüş, polka Vyana şəhərinin adı verilmişdir. 1975-ci ildən  isə Ukrayna Respublikasının Çerkassı və Rusiya Federasiyasının Stavropol diyarının Georgiyevsk şəhərlərinin Fəxri vətəndaşıdır. Azərbaycanın cəsur kəşfiyyatçısı Çərkəz Qurbanovun bir çox orden və medallar, Baş komandanlıqdan təşəkkürlər almışdır.Çərkəz Qurbanov 1946-cı il aprelin 29-da ordu sıralarından tərxis olunur. Bakı, Sumqayıt şəhərlərinin  hüquq –mühafizə orqanlarında müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır. “Milis əlaçısı”  döş nişanı ilə mükafatlandırılmışdır. Polis mayoru  rütbəsinə qədər yüksələn Çərkəz Qurbanov Sumqayıt şəhər Polis idarəsində əməliyyat müvəkkili vəzifəsində işləmiş və təqaüdə çıxmışdır.  Qeyd edək ki, Çərkəz Qurbanov 18 il qəsəbə sovetinin deputatı olmuşdur. Göstərdiyi xidmətlərə görə H.Z.Tağıyev qəsəbəsindəki keçmiş Kurçatov küçəsi  cəsur kəşfiyyatçı Çərkəz Qurbanovun adını daşıyır.Qürur hissi ilə deyə bilərik ki, Çərkəz  Baxşəli oğlu Qurbanov  İkinci dünya müharibəsi zamanı şərəfli döyüş yolu keçmişdir. Onun kimi qəhrəmanların döyüş yolu daima gənclərimizə örnəkdir.   Cəlil Xəlilov                   Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları  Təşkilatının sədri, polkovnik  

       Наш соотечественник, профессор Российской академии народного хозяйства и государственной службы при Президенте РФ Низами Мустафа оглы Мамедов вошел в состав Общественного совета Международного государственного экологического университета имени А. Д. Сахарова на основании фундаментальных публикаций в области теории экологического образования и устойчивого развития, а также за широко распространенных в странах СНГ учебников и учебных пособий в данной области.   Международный государственный экологический университет имени А. Д. Сахарова признан базовой организацией государств-участников СНГ по экологическому образованию. Это статус был придан «университету решением Совета глав правительств Содружества Независимых Государств от 25 ноября 2005 года. На сегодняшний день университет является ведущим учебным заведением СНГ в сфере экологического образования и устойчивого развития.   Низами муаллим хорошо известен научной и педагогической общественности многих стран. Он, в частности, автор уникального учебника по экологии, учебных пособий по теории устойчивого развития для высших учебных заведений, серии научно-методических работ для учителей по экологизации отдельных предметов. Значителен его вклад в осмысление культуры устойчивого развития. Идеи и предложения Низами муаллима относительно статуса культуры устойчивого развития, путях ее формирования нашли отражение в официальных документах ЮНЕСКО. Не случайно избранию в указанный общественный Совет Низами муаллима предшествовало решение Российской экологической академии о его награждении «Орденом В. И. Вернадского».   Небезынтересно, что в течение прошлого года все школьные учебники России прошли повторную, независимую научную, педагогическую экспертизу и перечень рекомендованных учебников значительно сократился. Отрадно, что в новом перечне вновь представлены учебники по экологии для 10-х и 11-х классов профессора Мамедова. Во уже 25 лет они во многом определяют содержание школьного экологического образования в России и в ряде стран СНГ.    Как говорит Низами муаллим, подтверждение статуса учебников для него самый лучший подарок в Новом году. «В отличие от изданной монографии, над учебниками приходится все время работать, совершенствовать, учитывать появляющиеся достижения в экологической науке, международную и российскую государственную политику в области экологического образования и устойчивого развития».   В учебниках Низами Мамедова реализован интегративный подход к трактовке экологии: она предстает как единое научное направление, включающее биологическую и социальную экологию. Учебники выделяются из массива экологической литературы философско-методологическим основанием, научным содержанием, дидактическим подходом, насыщенной иллюстрацией. В отличие от прошлых лет, сейчас учебники сопровождаются методикой для учителя, рабочей тетрадью для учащихся, хрестоматией, экологической картой. Другими словами, это целый учебно-методический комплекс, существующий как в бумажной, так и в электронной форме.