II Dünya Müharibəsi, 1941–1945-ci illər arasında baş vermiş və bütün dünyanı təsiri altına almış, böyük bir faciələrlə müşaiyət olunmuş bir müharibədir. Bu müharibədə Sovet İttifaqı, o cümlədən Azərbaycan var qüvvəsi ilə iştirak etmişdir. Azərbaycan xalqı və sovet dövləti bu müharibənin gedişində böyük qurbanlar vermiş, həmçinin şanlı qələbələr də qazandırmışdır.1941-ci ilin iyun ayında Almaniya Sovet İttifaqına hücum edərək müharibəni genişləndirdi. Bu dövrdə Azərbaycan ərazisi Sovet İttifaqının strateji nöqteyi-nəzərdən vacib bir yer idi. Azərbaycan, həm də təbii ehtiyatlar baxımından zəngin bir region idi, buna görə də həm iqtisadi, həm də hərbi baxımdan müharibəyə mühüm yardımlar edirdi.  Azərbaycan xalqı və xüsusən Azərbaycan SSR-inin rəhbərliyi müharibənin ilk günlərindən etibarən əhəmiyyətli hərbi və iqtisadi dəstək göstərdi. Azərbaycanlılar ön cəbhədə vuruşdular, müxtəlif döyüşlərdə qəhrəmanlıqlar göstərdilər. Bir çox azərbaycanlı döyüşçü "Qızıl Ulduz" və digər yüksək döyüş mükafatları ilə təltif olundu. Azərbaycanlı hərbçilər müharibənin ən ağır döyüşlərində, o cümlədən Stalinqrad, Kursk, Leningrad və Berlin uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etdilər. Azərbaycanlı general və komandirlər də müxtəlif sahələrdə yüksək vəzifələrdə çalışırdılar. Bu döyüşlərdə Azərbaycan xalqının fədakarlığı, həmçinin millətimizin gücü və şücaəti özünü göstərdi.Müharibə illərində 600.000-ə yaxın Azərbaycan vətəndaşı cəbhəyə yollandı. Onlardan təxminən 300.000 nəfəri həlak oldu və ya itkin düşdü. Bu böyük insan itkisi müharibənin Azərbaycana nə qədər ağır təsir etdiyini göstərir. 1941-1945-ci illər müharibəsi, Azərbaycanın xalqının yaddaşında çox dərin izlər buraxdı. Hər bir azərbaycanlı ailəsində müharibə haqqında xatirələr, qəhrəmanlıq hekayələri yaşayır. Hərbi xidmətə çağırılan oğullar, əsgərlik dövrünü yaşayanlar, övladlarına və nəvələrinə qələbə qazanmış qəhrəmanları danışdılar, onların şücaətini və vətənə olan sevgilərini örnək göstərdilər.Bu müharibə həm də Azərbaycan xalqının və digər sovet xalqlarının birliyini,  gücünü simvolizə edir. Onlar, faşizmə qarşı mübarizə apararkən təkcə öz vətənlərini deyil, bütün dünyanı qorumaq üçün bir araya gəldilər. Bu müharibənin qələbəsi, Azərbaycan tarixində ən mühüm dönəmlərdən birini təşkil edir. Müharibənin sonunda, 1945-ci ildə faşizm məğlub oldu və dünya yeni bir dövrə qədəm qoydu. Azərbaycan xalqı bu qələbəni özünə məxsus fədakarlıq və igidliklə qazandı. Hər il 9 May – Qələbə Günü Azərbaycan xalqı tərəfindən  qeyd olunur. Bu tarix, yalnız müharibədə iştirak edənlərə deyil, həm də şəhidlərə, qazanılan zəfərə görə bütün xalqımıza həsr olunur. Bu zəfər həm də bizə əzmkarlıq, birlik və qardaşlıq dəyərlərini bir daha xatırladır. Xalqımızın yaddaşında bu dövr heç zaman unudulmayacaq, hər bir şəhidin, hər bir igidin, hər bir əsgərin vətənə olan sevgisi, torpaq uğrunda verdikləri mübarizə əsrlər boyu yaddaşlarda yaşayacaq. İkinci Dünya müharibəsində xüsusi fədakarlığı ilə fərqlənən igidlərdən biri də, dünən dünyasını dəyişən 103 yaşlı Abdulla Abdullayevdir. Abdulla Abdullayevin həyatı, bir dövrün şahidi, həmçinin İkinci Dünya müharibəsinin acı və şanlı anlarının yaşandığı bir dönəmin rəmzidir. Yevlax rayonunun Ləkçay kəndində dünyaya gələn Abdulla Abudayev, 1919-cu ildə dünyaya gəib. Gənc yaşlarından zəhmətkeş və vətənpərvər ruhu ilə fərqlənən Abdulla, 1941-ci ildə müharibə başladığı zaman cəbhəyə yollandı. Abdulla Abdullayevin cəbhəyə yollanması, təkcə fiziki deyil, mənəvi bir döyüşün başlanğıcı idi. O, müxtəlif döyüşlərdə iştirak edərək, həm Sovet Ordusunun döyüşçüsü, həm də bir insan olaraq qeyri-adi  iradə nümayiş etdirdi. Çoxsaylı döyüşlərdə göstərdiyi şücaətə görə bir neçə dəfə yaralandı, amma hər dəfə döyüşə qayıtdı. Müharibə ona yalnız fiziki yox, həm də daxili güc verdi o, insanların həyatı uğrunda mübarizə aparan bir qəhrəmana çevrildi. Abdulla Abdullayevin döyüşlərdəki fədakarlığı və igidliyi, ona çoxsaylı medallar qazandırdı. O, cəsurluğu ilə sadəcə Sovet Ordusunun deyil, həm də Azərbaycanın tarixində silinməz iz buraxdı. Bütün döyüşçülər kimi, müharibə onun həyatında bir dönüş nöqtəsi oldu-yalnız vuruşan deyil, həm də içindəki insanlıq və mərhəmət hissi ilə irəliləyən bir əsgərə çevrildi. Müharibə bitdikdən sonra Abdulla Abdullayev Yevlaxa qayıdaraq həyatına davam etdi. Lakin onun üçün müharibə yalnız silahların susması ilə bitmədi. O, müharibənin zədələrini, gördüyü dəhşətləri və həyatını qurban verən dostlarının xatirəsini hər zaman ürəyində daşıdı. 103 yaşında dünyasını dəyişən Abdulla Abdullayev, heç zaman yaşının ona mane olmasına izin vermədi. Həyatının son illərində də fəal şəkildə kənddəki gənclərlə görüşlər keçirir, onlara müharibə təcrübələrindən danışır, həmçinin vətənpərvərlik mövzusunda təlimlər verirdi. Onun hər bir sözü və hərəkəti, gənclərə tarixi dərs və əsl həyat məktəbi idi. O,həm də kəndində nüfuzlu bir şəxsiyyət idi insan ona hörmətlə yanaşır, ondan məsləhət alırdı. Abdulla Abdullayevin vəfatı, yalnız bir insanın itirilməsi deyil, həm də bir dövrün bitməsidir, bir dövrün başa çatmasıdır. Onun xatirəsi Azərbaycanın hər bir vətənpərvər və cəsur insanının yaddaşından silinməyəcəkdir. Müharibə illərində döyüşlərdə göstərdiyi igidlik və öz xalqı üçün fədakarlığı, gənc nəsillərə örnək olmaqda  davam edəcək. İndi onun həyatı və mübarizəsi yalnız tarix kitablarında deyil, həm də hər bir Azərbaycanlının qəlbində yaşayacaq. Abdulla Abdullayevin həyatı, həm müharibənin, həm də sülhün dəyərini anlamaq baxımındda da  böyük əhəmiyyət kəsb edir. Onun kimi insanların qəhrəmalıqlarla dolu mübarizə yolu heç zaman unudulmayacaq!   Cəlil Xəlilov                   Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədri, polkovnik

Həmzə Cümşüd oğlu Sadıqov 1915-ci il mayın 10-da Ağdam rayonunda anadan olub. İlk təhsilini də Ağdamda alıb. O, təhsilini davam etdirmək üçün Bakı şəhərinə gəlir və 1938-ci il mayın 10-da ordu sıralarına çağırılır. 1940-cı ildə Birinci Kiyev artilleriya məktəbini bitirərək leytenant rütbəsi alır və 364-cü alayın batareya komandiri təyin olunur. O, müharibənin ilk günlərindən səngərdə dayanır, düşmənə sarsıdıcı zərbələr vurur. 1941-ci ildən Həmzə Sadıqov Cənub-Qərb, Don və Birinci Ukrayna cəbhələrində vuruşur və burada yaralanır. Bir müddət hərbi hospitalda müalicə alır. 1942-ci il mayın 20-də 76-cı diviziyada 122-ci qvardiya topçu alayının divizion komandiri təyin olunur. İgid həmyerlimizin döyüş şöhrəti də məhz bundan sonra başlayır. Fon Rodenburq Stalinqrad cəbhəsində faşist işğalçılarının məğlub edilməsinin birinci səbəbini Bakı şəhərinin alınmaması və benzinin çatışmaması ilə əlaqələndirir. Tarixdən məlumdur ki, Adolf Hitlerin Bakının işğal planı 1942-ci ilin sentyabrın 25-də başa çatdırılmalı idi. Əgər bu əməliyyat uğurla həyata keçsəydi, İohan Fon Rodenburq Bakının komendantı təyin olunacaqdı. Lakin Hitlerin böyük arzusunu qafqazlı balası, azərbaycanlı Həmzə ürəyində qoyur. Hitlerin 8 kəşfiyyat generalının sırasında bu faşist canisinin xüsusi yeri olub. Təcrübəli alman generalını "Sadıqaşvili" ləqəbli gənc azərbaycanlı kəşfiyyatçı zabit Həmzə Cümşüd oğlu Sadıqov əsir tutub. Həmzə Sadıqovun Stalinqrad cəbhəsindən sonra uzun və çətin cəbhə yolu başlayır. O, Praqanın, Budapeştin və Drezdenin azad olunması uğrunda gedən döyüşlərdə də xüsusi fədakarlığı ilə fərqlənir. Onun döyüşdə göstərdiyi igidliklər dövlət tərəfindən qiymətləndirilir. Həmzə Sadıqov çoxlu orden və medallarla təltif olunur. Keçmiş SSRİ-nin Müdafiə Nazirliyinin Mərkəzi arxivindən alınmış 10 fevral 1978-ci il tarixli sənəddən xalqımızın qorxmaz oğlu Həmzə Sadıqovun döyüş rəşadətləri haqqındakı qeydləri oxuyuruq: "Stalinqrad yaxınlığında faşist işğalçılarının darmadağın edilməsində baş leytenant Həmzə Sadıqovun komandanlıq etdiyi batareya 200 alman əsgər və zabitini, 15 pulemyot, 20 taxta-torpaq atəş nöqtəsini və istehkamını, 6 müşahidə məntəqəsini, canlı qüvvə və hərbi ləvazimatla dolu olan 10 yük maşınını sıradan çıxarmışdır". Qəhrəmanın oğlu Firdovsi Sadıqov atasının sənədlərini səliqə ilə saxlayır, həm də onun haqqında çoxlu arxiv sənədləri toplayıb. Sənədlərin bir hissəsini Volqoqrad dövlət müdafiə muzeyinə təqdim edib. Firdovsi Sadıqovun ağır sınaq illərində şərəfli döyüş yolu keçmiş hər bir Azərbaycan oğlunun və eləcə də atası Həmzə Sadıqovun həyatını  hər zaman araşdırmış, və gənc nəslə örkən olan qəhrəmanlarımızı Azərbaycan gəncliyinə tanıtmışdır. Respublika Veteranlar Təşkilatı ilə daim əməkdaşlıq edən Firdovsi Sadıqov Təşkilatın gördüyü işlərdə yaxından iştirak edir. Firdovsi Sadıqovun fədakar əməyi hər zaman Respublika Veteranlar Təşkilatının rəhbərliyi tərəfindən layiqincə qiymətləndirmişdir. Respublika Veteranlar Təşkilatının sədr müavini Cəlil Xəlilov Rusiya Federasiyasının təsis etdiyi “1941-1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində Qələbənin 75 illiyik yubiley medalı”nı Firdovsi Sadıqova təqdim edildi.

“Onlar öz canlarını ərazi bütövlüyümüz, xalqımızın və dövlətimizin təhlükəsizliyi uğrunda qurban verib”   Ceyhun Məmmədov: “Hər bir fərd, hər bir qurum şəhid ailələri ilə bağlı məsələyə son dərəcə həssas yanaşmalıdır”   Vətən Müharibəsi Əlillərinə Kömək İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə bir qrup şəhid ailəsi üçün Şəki şəhərinə istirahət məqsədli tur-aksiya təşkil edilib.   Bununla bağlı saytımıza açıqlama verən millət vəkili Ceyhun Məmmədov belə addımların mühüm əhəmiyyətə malik olduğunu bildirib:   “Azərbaycanda hər zaman şəhid ailələrinə yüksək diqqət və qayğı olub. Həm ölkə başçısı, həm də Mehriban xanım tərəfindən bu təbəqədən olan insanlara xüsusi həssaslıqla yanaşılıb. Ölkəmizdə fəaliyyət göstərən vətəndaş cəmiyyətləri də şəhid ailələri ilə bağlı məsələləri daim diqqətdə saxlayıb. Vətən Müharibəsi Əlillərinə Kömək İctimai Birliyi tərəfindən belə bir aksiyanın həyata keçirilməsi də vətəndaş institutlarının şəhid ailələrinə olan diqqətin nümunəsidir və təbii ki, təqdirəlayiqdir. Vətən Müharibəsi Əlillərinə Kömək İctimai Birliyi tərəfindən bu cür tur-aksiyanın keçirilməsini alqışlayıram.   Şəhid ailələri ilə bağlı bu cür aksiyaların təşkil olunması məqsədəuyğundur. Bu kimi aksiyalar gələcəkdə də davam etdirilməlidir. Unutmaq olmaz ki, şəhidlərimiz öz canlarını ərazi bütövlüyümüz, xalqımızın və dövlətimizin təhlükəsizliyi uğrunda qurban verib. Buna görə də hər bir fərd, o cümlədən hər bir dövlət orqanı, özəl qurum şəhid ailələri ilə bağlı məsələyə son dərəcə həssas yanaşmalıdır.   Qeyd etdiyim ki, bu cür aksiyaların gələcəkdə də davam etdirilməsini vacib hesab edirəm. Şəhid ailələri dövlətimizin və vətəndaşlarımızın qayğısı ilə daim əhatə olunmalıdır. Şəhid ailələri hiss etməlidirlər ki, dövlətin də, cəmiyyətin də diqqəti daim onların üzərindədir”.   Seymur ƏLİYEV

İntiqam Babayev: “Onlar Vətən müharibəsində üzərlərinə düşən missiyanı ən yüksək səviyyədə yerinə yetirib”   “Qazilərimiz canlı əfsanələrimiz və qürur mənbəyimizdir”.   Veteran.gov.az xəbər verir ki, bunu Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvələr Təşkilatının bu gün keçirilən “Nəsillərin görüşü” adlı konfransdakı çıxışında Gənclər və İdman nazirinin müavini İntiqam Babayev bildirib. Nazir müavini qeyd edib ki, gənclər 44 günlük Vətən müharibəsində işğalçıları torpaqlarımızdan qovaraq ərazi bütövlüyümü bərpa edib, böyük qəhrəmanlığa imza atıblar:   “44 günlük Vətən müharibəsində gənclərimiz erməni faşizminə qarşı mübarizədə böyük qəhrəmanlıq göstərək işğalçıları torpaqlarımızdan qovdu, bununla da dövlətimizin ərazi bütövlüyünü təmin etdi. Onlar üzərlərinə düşən missiyanı ən yüksək səviyyədə yerinə yetirdilər. Vətən müharibəsində işitak edən hər bir gənc bir tarix yazdı və bununla da şanlı vətən tariximizə öz adlaırnı qızıl hərflərlə həkk etdirdilər. Onların bu qəhrəmanlığı hər zaman böyük minnətdarlıq və ehtiram hissi ilə yad ediləcək, qürurla xatırlanacaq. Bu qəhrəmanlıq gələcək nəsillər üçün də örnək təşkil edəcək, öyrəniləcək və təbliğ ediləcəkdir”.   Seymur ƏLİYEV