Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatı
Veteranların təcrübəsindən biz daim bəhrələnməliyik, istifadə etməliyik
Heydər Əliyev

Rusiya Ordusunun Mərkəzi Evində “Smerş”in ilk qadın əks-kəşfiyyatçısı, 1941-ci ilin noyabrında 17 yaşında könüllü olaraq cəbhəyə gedən Kadriyə-Ülkər Səlimovanın 100 illik yubileyi qeyd edilib.

Məzun gecəsindən sonra səhər bütün sinif sahilə toplandı, Molotovun nitqini birlikdə dinlədi və dərhal bütün sinif olaraq müharibəyə getməyə qərar verdi. Onun sinif yoldaşları 16-17 yaşlarında idi. Sinifdəki səkkiz oğlandan yalnız biri sağ qaldı.

- Yelena İlleş, Qədriyə-Ülkər Səlimovanın qızı.


Alman, türk və Morze əlifbasını mükəmməl bilən Səlimova 46-cı Qafqaz Ordusunun xüsusi şöbəsinə kriptoqraf vəzifəsinə göndərilmiş və 1943-cü ildə “Smerş” əks-kəşfiyyatı yaradıldıqdan sonra bu struktura təyin edilmişdir.


Tibb elmləri doktoru, professor Mehman Məmmədov:

Qədriyə xanım anadan olub və ömrünün çox hissəsini Bakıda keçirib və özünü azərbaycanlı hesab edib. Müharibədən sonra Bakı Dövlət Universitetinin fəlsəfə fakültəsində təhsil alıb, 1950-ci illərdə Moskvaya gəlib, burada elmi fəaliyyətlə məşğul olub. Akademik oldu, Azərbaycan pedaqogikası üçün çox işlər gördü, “Şərqin pedaqoji irsibeynəlxalq dərsliyini yaratdı, burada Azərbaycan haqqında fəsli şəxsən özü yazdı. 


Səlimova qələbəsini Avstriyada, Vyana yaxınlığında qarşılayıb. 1945-ci ilin noyabrında Smersh kapitanı kimi hərbi xidmətini başa vurdu. 14 medal və II dərəcəli Vətən Müharibəsi ordeni ilə təltif edilmişdir. 


O, kriptoqraf vəzifəsini tutub. Əks-kəşfiyyat şöbəsində kriptoqrafın nə olduğunu təsəvvür edə bilərsinizmi? Bu şöbə müdirinin ən etibarlı adamıdır. O, bir hesabat yazdı, onu şifrələdi və göndərdi, bundan sonra sənəd məhv edildi. Onun mahiyyətini iki nəfər bilirdi: patron və kriptoqraf. Eyni zamanda, Kadriyanın heç bir xüsusi təhsili yox idi, lakin şifrələmə nəzəriyyəsini çox tez mənimsədi.


Kadriyalkər Səlimova İvan İlleşin nəvəsi:

Nənə müxtəlif insanlarla asanlıqla əlaqə qurdu. Yadımdadır, 1987-ci ildə Moskvada baykerlər dəstəsi fəaliyyət göstərirdi. Onlar motosiklet sürərək camaatı qorxuya salıblar. Bu dəstənin başçısı nənəmlə bir evdə yaşayırdı və mənimlə məktəbə gedirdi. Hamımız onlardan çox qorxurduq. Bir gün nənəmin yanına gəldim, gördüm ki, onun evində bütün şəhəri qorxuya salmış bir dəstə süfrə arxasında oturub, hamı çay içib, gözəl söhbət edir. Məlum oldu ki, nənəmin kilidi qırılıb. Həyətə çıxdı və baykerlərdən ona kömək etmələrini xahiş etdi... Bundan sonra məktəbdəki reytinqim kəskin şəkildə qalxdı və mən artıq heç kimdən qorxmurdum, çünki nənəm baykerlərlə dost idi!

 

 

 

Кто такая Кадрия Салимова – офицер контрразведки?

В Центральном доме Российской армии отметили 100-летие Кадрии-Улькер Салимовой, первой женщины-офицера контрразведки ”Смерш”, добровольно ушедшей на фронт в ноябре 1941 года в возрасте 17 лет.

На утро после выпускного вечера весь класс собрался на пляже, вместе выслушали речь Молотова, и немедленно приняли решение всем классом идти на войну. Ее одноклассникам было 16-17 лет. Из восьми мальчиков класса в живых остался один.

- Елена Иллеш, дочь Кадрии-Улькер Салимовой.


Салимову, свободно владевшую немецким, турецким языками и ”морзянкой”, направили служить шифровальщицей в особый отдел 46-й Кавказской армии, а после учреждения контрразведки ”Смерш” в 1943 году, она была причислена к этой структуре.


Доктор медицинских наук, профессор Мехман Мамедов:

Кадрия ханум родилась и большую часть жизни жила в Баку, считала себя азербайджанской. После войны она отучилась в Бакинском государственном университете на философском факультете, в 1950-х годах приехала в Москву, где занималась академической деятельностью. Она стала академиком, многое сделала для азербайджанской педагогики, создала международный учебник ”Педагогическое наследие Востока”, где главу про Азербайджан написала сама лично. 


Победу Салимова встретила в Австрии, под Веной. Военную службу закончила в ноябре 1945 года капитаном ”Смерша”. Была награждена 14 медалями и Орденом Отечественной войны II степени. 


Доктор исторических наук Александр Зданович, занимавшийся исследованием биографии Салимовой:

Она занимала должность шифровальщика. Вы себе можете представить, что такое шифровальщик в отделе контрразведки? Это самый доверенный человек начальника отдела. Он писал донесение, она зашифровывала и отправила, после этого документ уничтожали. Суть его знали два человека: начальник и шифровальщик. При этом Кадрия не имела какого-то специального образования, но очень быстро освоила теорию шифрования.


Внук Кадрии-Улькер Салимовой Иван Иллеш:

Бабушка легко находила контакт с самыми разными людьми. Помню, в 1987 году в Москве орудовала банда байкеров. Они ездили на мотоциклах, наводили ужас на общественность. Главарь этой банды жил в одном доме с моей бабушкой и учился со мной в школе. Мы все их очень сильно боялись. Как-то прихожу к бабушке и вижу, что у нее дома за столом сидит банда, наводившая страх на весь город, все пьют чай и мило беседуют. Оказывается, у бабушки сломался замок. Она вышла во двор и попросила байкеров ей помочь… После этого мой рейтинг в школе взлетел до небес, и я уже абсолютно никого не боялся, ведь моя бабушка дружила с байкерами!

2024-11-19 16:28:34
1179 baxış

Digər xəbərlər

Azərbaycanın ən yaşlı polis veteranı müharibə xatirələrindən danışır

Bu gün onlar barmaqla sayılacaq qədərdir. Bu dəfə ki müsahibim 100 yaşın astanasında olan Azərbaycanın ən yaşlı polis veteranı Əlikişi Cümşüdovdur . Mozdokdan Berlinə qədər ağır döyüş yolu keçən Əlikişi müəllim üç dəfə yaralansa da yenidən səngərə qayıdıb.Müharibənin ağrı - acısı bu gün də gözümün önündədir deyir qocaman veteran. O illəri xatırlayarkən həm kövrəlir, həm də fərəhlənir.                                                                  Müharibə veteranı Əlikişi Cümşüdov: Bizə verilən ömür payında hərə bir yolu seçir və o yolun yolçusu olur. Məndə müharibədən qayıtdıqdan sonra polis peşəsini seçdim. Düz 35 il Daxili işlər orqanlarında qürürla xidmət edib Əlikişi Cümşüdov.Səkkiz övlad, 24 nəvə və 24 nəticə sahibidir Əlikişi Cümşüdov. 100 yaşın astanasında olan qocaman veteran deyir ki, ürəyimdə bir tək arzum qalıb. O da Dağlıq Qarabağdan QƏLƏBƏ xəbərini eşidib o torpaqlara getməkdir. Tezliklə arzunuz çin olsun qocaman veteran.

Hamısını oxu
Bayburt Universitetində Türkiyə, Azərbaycan, Qırğızıstan və Özbəkistandan olan mütəxəssislərin iştirakı ilə tədbir keçirilib

Tədbir Türk Cümhuriyyətləri Oftalmoloji Dərnəyi tərəfindən təşkil olunub Veteran.gov.az xəbər verir ki, 6 iyul 2024-cü il tarixində Türk Cümhuriyyətləri Oftalmoloji Dərnəyi tərəfindən (TCOD) Bayburt Universitetində Türkiyə, Azərbaycan, Qırğızıstan və Özbəkistandan olan mütəxəssislərin iştirakı ilə tədbir keçirilib. Tədbirin keçirilməsində əsas məqsəd Türkiyə Cümhuriyyəti ölkələrinin oftalmologiya sahəsində nailiyyətləri, tədqiqat nəticələrini və innovasiyaları müzakirə etmək olub. Tədbiri giriş nitqləri ilə TCOD-un genel başkanı Öner Gelişken, TCOD-un onursal başkanı Sunay Duman, TCOD-un baş katibi Züleyha Yalnız Akkaya, tədbirin ev sahibi millət vəkili Orhan Ateş, TOD-un baş katibi Kıvanç Güngör və Bayburt Universitetinin rektor köməkçisi Əli Savaş Bülbül açıq elan ediblər.  Tədbirin moderatorluğunu Dr. Yazgül Abdıyeva, Prof. Dr. Süleyman Kaynak və Dr. Bekir Sitki aparıb. Tədbirdə Akad. Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzinin “Elmi-məlumat, tədris və təşkilati-metodiki” bölməsinin müdiri, Azərbaycan Oftalmoloqlar Cəmiyyətinin sədr müavini, TCOD-un fəxri üzvü Yazgül Abdıyeva tərəfindən məruzə səsləndirilib. Y. Abdıyeva ilk olaraq çıxışına ulu öndər Heydər Əliyevin “Biz bir millət iki dövlətik” deyərək qardaşlığımızı bütün dünyaya çatdırmasından, həmçinin prezident İlham Əliyevin “biz birlikdə güclüyük” şüarlarını səsləndirməklə başlayıb. O, bu şüarlara istinad edərək bildirib: - Türkiyə ilə Azərbaycanı birləşdirən qardaşlıq və onlar arasındakı möhkəm bağlar danılmazdır, güclüdür. Yaşasın Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı! Daha sonra o, Azərbaycan Oftalmoloqlar Cəmiyyətinin inkişaf tarixi, dünəni və bu günü mövzusunda çıxışına davam edib. Y. Abdıyeva akad. Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzinin fəaliyyətini vurğulayaraq Mərkəz və Səyyar Klinikanın fəaliyyətindən geniş şəkildə bəhs edib. Beynəlxalq və yerli konfranslardan, tibbi aksiyalardan, kurslar və s. kimi müxtəlif aspektlərdən ətraflı məlumat verib. Y. Abdiyevanın çıxışında Mərkəzin gözə qulluq sahəsində mükəmməlliyə doğru inkişafı və regionda oftalmoloji fəaliyyətin inkişaf etdirilməsi istiqamətində beynəlxalq, xüsusilə Türkiyə ilə əməkdaşlığın olduğu daimi konfransların keçirildiyini qeyd edib. Sonda Y. Abdıyeva tədbirin Dədə Qorqudun yurdu Bayburtda yüksək səviyyədə keçirilməsində iştirak edən, ev sahibi olaraq millət vəkili Prof. Orhan Ateşə, TCOD-un onursal başkanı Sunay Duman və TCOD-un genel başkanı Öner Gelişkenə mühüm rollarına görə təşəkkür edib. Tədbirdə eyni zamanda Azərbaycandan Tural Qəlbinur, Türkiyədən - Ayşe Burcu, Umay Güvenç, Züleyha Yalnız Akkaya, Fatih Mehmet Mutlu, Bekir Sıtkı Aslan, Süleyman Kaynak, Oya Dönmez, Ilgaz Yalvaç, Nurten Ünlü, Betül Önal Günay, Levent Karabaş, Ecem Önder Tokuc, Qırğızıstandan - Azizbek Eshmambetov, Özbəkistandan - Nazım Zaynutidinov, Şimali Kipr Türk Respublikasından - Şerife Özhuy məruzələri ilə çıxış edib. Həmçinin Azərbaycandan Akad. Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzindən dr. Aynur Nəbiyeva tədbirdə iştirak edib. Tədbirdən sonra iştrakçılara sertifikat təqdim olunub və Bayburt şəhərində Baksi muzeyinə proqram təşkil edilib.  

Hamısını oxu
Azərbaycan Mətbuatı 145 yaşında

Mətbuat cəmiyyət həyatının, tarixi proseslərin, milli düşüncənin, xalqın mənəviyyatının inikasıdır. 1875-ci ilin 22 iyulunda görkəmli maarifçi, alim və publisist Həsən bəy Zərdabinin əsasını qoyduğu “Əkinçi” qəzeti ilə xalqımızın milli oyanışında, mədəni mühitimizdə yeni üfüqlər açılmışdır. Bu gün 145 yaşı tamam olan Azərbaycan milli mətbuatının zəngin tarixi vardır. “Əkinçi”nin maarifpərvərlik məfkurəsi, yaydığı fikirlər xalqımızın azadlıq və milli ruh ideallarına çevrilərək ölkəmizin gələcəyinə mühüm töhfələr vermişdir. Həsən bəy Zərdabinin açdığı cığırla irəliləyərək milli mətbuatımızı irəli aparan fədakar ziyalılarımızı, qələm sahiblərini bu gün minnətdarlıqla yada salır, onların tarixi xidmətlərini unutmuruq. “Milli mətbuatımız müstəqillik illərində böyük inkişaf yolu keçmişdir. Vətəndaş cəmiyyətinin formalaşdırılmasında, milli birlik və tolerantlıq dəyərlərinin möhkəmləndirilməsində Azərbaycan mətbuatı mühüm bir missiya yerinə yetirir. Eyni zamanda dövlətimiz kütləvi informasiya vasitələrinin bu mühüm rolunu həmişə dəstəkləmiş, mətbuatın inkişafına hərtərəfli şərait yaratmışdır”. Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatı mətbuat qurumları ilə əməkdaşlığa hər zaman önəm verir, kütləvi informasiya vasitələrinin fəaliyyətini yüksək qiymətləndirir. Ölkənin bütün media təmsilçilərini həmçinin Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkiatında çalışan “Azərbaycan Veteranı” qəzetinin baş redaktoru Ülvi İbrahimlini, qəzetin məsul katibi Şəhla Qarayevanı Milli Mətbuat və Jurnalistika Günü münasibətilə Respublika Veteranlar Təşkiatının kollektivi və şəxsən öz adımdan  təbrik edir, onlara cansağlığı, məsuliyyətli işlərində yeni-yeni uğurlar arzulayıram.   Hörmətlə: Respublika Veteranlar Təşkiatının sədri general-polkovnik Tofiq Ağahüseynov

Hamısını oxu
Avropanın siyasi paytaxtında Azərbaycanın növbəti diplomatik qələbəsi

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Brüsselə işgüzar səfəri bir çox mühüm məqamlarla yadda qaldı. Cənubi Qafqazın lider dövləti kimi çıxış edən Azərbaycanın həm NATO, həm də Avropa İttifaqı üçün etibarlı tərəfdaş olduğu, ölkəmizin yaratdığı reallıqların regional və beynəlxalq əhəmiyyət daşıdığı bir daha bəyan edildi.  Bununla yanaşı, yeni geostrateji şəraitdə şərtləri diktə edən Azərbaycanın postmüharibə dövründə proseslərin tənzimlənməsi ilə əlaqədar mövqeyinin dəyişməz olduğu növbəti dəfə öz təsdiqini tapdı.   Tarixi Qələbədən sonra ən mühüm görüş   Şübhəsiz ki, Azərbaycanın tarixi Qələbəsindən sonra Brüssel danışıqları ən mühüm – diqqətçəkən görüş kimi tarixə düşdü. Xüsusilə də, indiyə qədər əldə olunmuş razılıqlar bir daha təsdiqləndi, sülh müqaviləsinin imzalanması, kommunikasiyaların bərpası, sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası  kimi məsələlərdə Azərbaycanın üstün mövqeyi növbəti dəfə əks olundu.   Regional nəqliyyat əlaqələrinin inteqrasiyası ilə bağlı çox mühüm fikirlər ifadə edildi. Dövlət başçısının diqqət yetirdiyi vacib məsələlərdən biri də Zəngəzur dəhlizi və onun hüquqi rejimi ilə bağlıdır. Sirr deyil ki, Azərbaycan Asiya ilə Avropa arasında mühüm nəqliyyat-tranzit xətti olacaq bu dəhlizin açılmasında güclü siyasi iradə nümayiş etdirir və müvafiq addımlar atır. Ümumiyyətlə, Zəngəzur dəhlizinin yaradılması məsələsi təkcə Azərbaycanın deyil, bütövlükdə, regionun siyasi gündəliyinin mühüm tərkib hissəsidir. Bu da təsadüfi deyil, çünki dəhlizin reallaşması həm ölkəmizin yerləşdiyi regionda, həm də Asiyadan Avropaya doğru geniş məkanda yeni siyasi-iqtisadi mənzərənin formalaşmasına zəmin yaradacaq. Bu ərazidən keçən nəqliyyat xətti bir çox dövlətin əməkdaşlıq imkanlarını genişləndirəcək. Ən vacib məqamlardan biri yeni kommunikasiya vasitəsilə Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası vasitəsilə Türkiyə ilə birləşməsi, Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Muxtar Respublika arasında birbaşa quru əlaqəsinin yaranmasıdır. Təbii ki, bu, sosial-iqtisadi cəhətdən çox önəmlidir. Bütövlükdə, yeni infrastrukturun yaranması nəticəsində Azərbaycanın tranzit əhəmiyyətinin artması, iqtisadi inkişafının sürətlənməsidir. Təbii ki, Orta Asiya ilə Avropanı birləşdirən bu infrastruktur layihəsi digər region ölkələri üçün də iqtisadi fayda əldə etmək üçün perspektivlidir. Bu dəhlizin yaradılması elə Ermənistan üçün də tarixi şansdır. Ermənistan bu imkandan istifadə edərək dəmir yolu ilə həm İranla, həm də Rusiya ilə əlaqə yarada bilər ki, bu da iqtisadi mənfəət qazanmaq deməkdir. Azərbaycan Prezidenti qeyd etdi ki, biz Azərbaycandan Ermənistan vasitəsilə Naxçıvan Muxtar Respublikasına dəmir yolu əlaqəsinin tikintisi ilə bağlı razılıq, həmçinin magistral yol inşasına dair razılıq əldə etmişik. Lakin magistral yolun dəqiq marşrutu hələ ki, müəyyən olunmayıb. Bu, gələcək müzakirələrin mövzusudur.   Azərbaycanın dəhlizə dair haqlı mövqeyi bir daha təsdiqləndi   Ümumiyyətlə, Avropanın siyasi paytaxtında Zəngəzur dəhlizi boyunca dəmir yol xəttinin çəkilişi ilə bağlı konkret mövqeyin ifadə olunması  çox mühüm əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycan Prezidentinin bu məsələ ilə əlaqədar yanaşması aydın idi, dövlətimizin başçısı bir daha mövqeyini konkret ifadə etdi. Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan isə üçtərəfli görüşdə Azərbaycan Prezidenti ilə dəmir yolunun bərpa olunması barədə razılığı təsdiqlədiklərini bildirdi. Öz növbəsində Aİ Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin yaydığı bəyanatda dəmir yol xəttinin çəkilişi xüsusi olaraq qeyd olunub. Həmçinin dəmir yolunda gömrük və sərhəd nəzarətinin qarşılıqlıq prinsipi əsasında təşkil olunacağı vurğulanıb. Bununla da Azərbaycanın dəhlizə dair haqlı mövqeyi bir daha təsdiqlənib.   Laçın dəhlizində gömrük yoxdursa, Zəngəzur dəhlizində də olmamalıdır   Dövlət başçısının toxunduğu çox mühüm məsələlərdən biri Zəngəzur dəhlizinin hüquqi rejimidir. Ermənistan tərəfi bu məsələni spekulyasiya edərək fərqli beynəlxalq ictimai rəy formalaşdırmağa, təmasların əhəmiyyətini azaltmağa, dəhlizin inşası və istifadəyə verilməsi prosesini gecikdirməyə çalışır. Təbii ki, proses geriyədönməz xarakter daşıyır, şərtləri diktə edən Azərbaycanın üstün mövqeyi və həm regional, həm də regiondankənar bir sıra dövlətlərin yanaşması fonunda Zəngəzur dəhlizinin açılması labüddür. Ermənistan istəsə də, istəməsə də, dəhliz məsələsi reallaşacaq. Elə dəhlizin hüquq rejiminin müəyyən olunması da Azərbaycanın prinsipial yanaşması və beynəlxalq normalar əsasında olacaq. Prezident İlham Əliyev bu məsələdə ölkəmizin prinsipial mövqeyini birmənalı şəkildə ifadə etdi: “Bu gün Laçın dəhlizində gömrük yoxdur. Ona görə də, Zəngəzur dəhlizində də gömrük olmamalıdır. Əgər Ermənistan yük və insanlara nəzarət etmək üçün öz gömrük qurumlarından istifadədə israr etsə, onda biz Laçın dəhlizində eynisində israr edəcəyik. Bu, məntiqidir və qərar Ermənistan tərəfindən qəbul edilməlidir. Biz hər iki varianta hazırıq, ya hər ikisində heç bir gömrüyün olmaması, ya da hər ikisində hər iki gömrüyün olması”.   Sülh, sabitlik və inkişaf naminə   Bunlarla yanaşı, Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın sülhyaratma prosesində və təhlükəsizliyin təmin olunmasında qətiyyətli mövqeyini – prinsipial yanaşmasını ortaya qoydu. O, Azərbaycanın sülhə, sabitliyə və proqnozlaşdırılmaya sadiq olduğunu bəyan etdi. “Bizim səylərimiz regionda hər hansı yeni müharibə risklərinin minimuma endirilməsi məqsədi daşıyır. Bunun üçün ən yaxşı yol kommunikasiyaların açılması, aktiv dialoqun qurulması və yenidən qonşu olmağı öyrənməkdir. Bizim siyasətimiz çox açıq və aydındır. Ümidvaram ki, əgər Ermənistan tərəfindən xoş məram olsa, biz təklif etdiyimiz kimi iki ölkə arasında sülh razılaşması üzərində işləyə və düşmənçiliyə son qoya bilərik”,-deyə Azərbaycan Prezidenti vurğuladı. Bu, o deməkdir ki, Ermənistan ərazi iddiasından əl çəkməli, ölkəmizin ərazi bütövlüyünü tanımalı və sülh müqaviləsini imzalamalıdır. Belə olan halda, Cənubi Qafqaz regionunda uzunmüddətli sülh və təhlükəsizlik mühitini təmin etmək mümkün olacaq. Bu, Ermənistan da daxil olmaqla regionda bütün dövlətlərin maraqlarına tam cavab verir, bölgə xalqlarına rifah və inkişaf vəd edir.   Nəticə etibarilə, Brüsseldə baş tutan görüşlər postmüharibə mərhələsində Azərbaycan dövlətinin tarixi qələbəsinin siyasi və diplomatik müstəvidə möhkəmləndirildiyini göstərir. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, Prezident İlham Əliyevin cəsarətli addımları, qətiyyətli mövqeyi qarşıda duran bütün strateji hədəflərə çatmağa imkan verəcək.   Siyavuş Novruzov Milli Məclisin Regional məsələlər komitəsinin sədri

Hamısını oxu