Xəbər verdiyimiz kimi, fevralın 12-də saat 13:37 radələrində Azərbaycan-Ermənistan şərti dövlət sərhədinin Zəngilan rayonu ərazisindən keçən hissəsində Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Qafan rayonunun Nerkin-And yaşayış məntəqəsi istiqamətində yerləşən mövqeyindən Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sərhəd Qoşunlarının Zəngilan rayonunun Kolluqışlaq kəndi ərazisində yerləşən mövqeyinə atəş açılıb. Nəticədə, Dövlət Sərhəd Xidmətinin hərbi qulluqçusu əsgər Xəlilzadə Pərviz Ağakişi oğlu yaralanıb.   Mövzu ilə bağlı saytımıza açıqlama verən Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədr müavini polkovnik Cəlil Xəlilov baş verən olayı Ermənistanın məqsədyönlü təxribatı kimi dəyərləndirib:   “Sərhədçimizin erməni snayperi tərəfindən vurulması Ermənistanın ölkəmizə qarşı növbəti məqsədyönlü təxribatıdır və bu təxribatın planlı şəkildə həyata keçirildiyi videokadrlardan da aydın görsənir. Kadrların təhlili göstərir ki, erməni snayperi sərhədçimizə atəş açandan dərhal sonra öz mövqeyini rahat şəkildə - digər erməni hərbçilərinin müşayidəsi ilə tərk edir. Yəni erməni snayperi məqsədli şəkildə ön xətdə yerləşdirilib və digər erməni həbnçilərinin də iştirakı ilə ölkəmizə qarşı təxribat törədib. Hadisənin bir neçə erməni hərbçisinin iştiralı ilə törədilməsi onu deməyə əsas verir ki, İrəvanın bu təxribatı hər hansı əsgərin “özfəaliyyəti” kimi təqdim etməyə çalışması absurddur və həqiqətdən uzaqdır. Bu təxribat Ermənistan ordusunun hərbi yetkililərinin bilavasitə tapşırı və nəzarəti altında gerçəkləşib”.   Polkovnik qeyd edib ki, bu olay Ermənistan hakimiyyətinin sülhdən uzaq olduğunu, bölgədə vəziyyəti məqsədli şəkildə gərginləşdirməyə çalışdığını göstərir:   “Sərhədçimizə açılan bu atəş bir kəs daha sübut edir ki, Ermənistanın sülhlə bağlı səsləndirdiyi fikirlər imitasiyadan başqa bir şey deyil və İrəvan yalnız və yalnız müharibə haqqında düşünür. Bu səbəblə də sülh müqaviləsi imzalamaqdan yayınır, habelə təmas xəttində vaxtaşırı bu cür insidentlər yaratmaqla bölgədə vəziyyəti daim gərgin şəkildə saxlamağa çalışır. Məqsəd regionda etibarlı sülhün, etibarlı sabitliyin bərqərar olmasına imkan verməmək, hər an yeni bir müharibəni alovlandırmaq üçün münbit zəmin formalaşdırmaqdır”.   Ekspert qeyd edib ki, ABŞ və Fransanın Ermənistana verdiyi birtərəfli dəstək də İrəvanı revanşizmə həvəsləndirən mühüm addımlardan biridir:   “Ermənistan rəsmiləri – baş nazirdən tutmuş müdafiə və xarfici işlər nazirlərinə kimi hər kəs Fransa və Hindistandan müasir silahlar, hərbi texnikalar aldıqlarını bəyan edir və açıq şəkildə bildirirlər ki, onların silah aldıqları “digər fövqəlgüclər də var”. Bu bəyanatlar bir daha təsdiq edir ki, Ermənistan sülhə deyil, müharibəyə hazırlaşır və bu işdə ermənipərəst beynəlxalq güclərin imkanlarından gen-bol istifadə edir.   Bu gün Fransa və Hindistan Ermənistanın silahlanmasında aktiv rol oynayır, ölkəmizə qarşı mina terrorunu davam etdirən bu dövləti hər vasitə ilə silahlandırırlar. ABŞ-ın Ermənistana mənəvi-siyasi dəstəyi də təəssüf hissi ilə vurğulanmalıdır. Bütün bu faktlar onu göstərir ki, ABŞ və Fransa regionda yeni bir müharibənin baş verməsində maraqlıdırlar və onlar Ermənistanı buna sürükləyir.   Polkovnik bildirib ki, sərhədçimizə qarşı təxribatın Zəngilanda – İranla sərhəddin yaxınlığında törədilməsi Ermənistanın ağalarının müharibə arealını genişləndirmək planlarından xəbər verir:   “Məlum insidentlə bağlı diqqət çəkən faktlardan biri də hadisənin Zəngilanda – İranla sərhəddə yaxın ərazidə gerçəkləşməsidir. Məqsəd Azərbaycanla Ermənistana arasında yeni müharibəyə təkan verməklə yanaşı, həm də bu müharibənin miqyas və coğrafiyasını genişləndirmək, İran və digər dövlətləri də bura daxil etməkdir. Çünki Ermənistanın Qərbdəki himayədarları yaxşı başa düşür ki, müharibədə daha çox dövlətin iştirakı qarşıdurmanın miqyas və dağıdıcılığının daha da artması deməkdir. Məhz bu səbəbdən də təxribat üçün üçüncü dövlətə yaxın ərazi seçilib ki, bu da İrəvanın dağıdıcı güclərin əlində alətə çevrildiyini göstərir”.   Cəlil Xəlilov vurğulayıb ki,  baş verən təxribat Avropanın bölgədəki missionerlik fəaliyyəti və “binokl doplomatiyası”nın nə qədər gərəksiz və təhlükə olduğunu sübut etdi:   “Məlum olduğu kimi, bəlli bir müddətdir ki, Avropa İttifaqı Ermənistanın Azərbaycanla sərhəddində hansısa missiya həyata keçirir, avropalı diplomatlar, fransalı generallar çox tez-tez əldə binokl Azərbaycan ərazisini izləməklə gündəmə gəlirdi. Avropalı diplomatlar əminliklə bildirirdilər ki, guya bütün bu fəaliyyət regionda sülhün və sabitliyin formalaşmasına xidmət edir və bundan narahat olmağa dəyməz. Amma dünənki təxribat sübut etdi ki, Qərbin həyata keçirdiyi bu missiya Ermənistanın silahlanma tendensiyası qədər təhlükəlidir və məlum fəaliyyət regionda sülhə töhfə vermək əvəzinə qarşıdurmanı riskini gücləndirir.   Ancaq hər kəs – həm rəsmi İrəvan, həm də Ermənistana  dəstək verən beynəlxalq güclər bilməlidirlər ki, Azərbaycan istənilən təhlükəni dəf etməyə qadirdir və bugünə qədər olduğu kimi bundan sonra da bu cür təxribatların qarşısı qətiyyətlə alınacaq. Necə ki, bu gün  - 13 fevral tarixində Dövlət Sərhəd Xidmətinin bölmələri tərəfindən Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin dünən törətdikləri təxribata cavab olaraq keçirilən “qisas əməliyyatı” zamanı Qafan rayonunun Nerkin-And yaşayış məntəqəsinin yaxınlığındakı döyüş postu tamamilə darmadağın edilib, döyüş mövqeləri susdurulub. Bu, bir daha dövlətimizin qətiyyətindən, ordumuzun qüdrətindən xəbər verir və bu fakt bir daha sübut edir ki, Azərbaycan heç bir təxribatı cavabsız qoymayacaq”.

“Qardaş xalqlar ədəbiyyatı - Özbək ədəbiyyatı” silsiləsindən VIII yazı  1956-cı ildə Özbəkistanın Xarəzm vilayəti, Xəzərasp rayonunda anadan olub. 1975-1980-ci illərdə Daşkənd Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsində təhsil alıb. Uzun illər vəkil və hakim vəzifələrində çalışıb. “Tamğa”, “And”, “Qisas qoxusu”, “Dəhşətli nikah”, “Dəli qadının məhəbbəti”, “Hər şeyin səbəbkarı anam”, “Etiraf edilən günah”, “Səhv”, “Maska” kimi bir sıra detektiv kitabları nəşr olunub.    Qədimi qazança...  Hekayə  Qurbanbay qonaq gələn dostu Ömərlə birlikdə oturub, yaxşıca içib, kefləndi. O ata-babalarının varlı yaşadığını danışıb öyünməyə başladı. – Qoy görək, dostum, onların necə yaşadığını sən haradan bilirsən? Bəlkə onlar bir tikə çörəyə görə birinin qapısında işləməyə məcbur olublar? – dedi Ömər Qurbanbayın sözlərinə inanmayaraq. – Məni incidirsən, nə, atalarımın kölə olduğunu demək istəyirsənmi?! – deyə Qurbanbay qalın qaşlarını çatdı. – Yox, elə demək istəmirəm, sadəcə qədim zamanlarda yaxşı yaşayan adamlar az olub, bunu nəzərdə tuturam, – dedi Ömər dostunu incitmək istəmədən. – Səncə o yaxşı yaşayanlar neçə nəfər olub? – Hər halda, azlıq təşkil ediblər, – dedi Ömər cılız bədəninə uyğun gəlməyən qalın səsilə. – O azlığın içində mənim babalarımın babaları da olub, başa düşdünmü? – dedi Qurbanbay barmağını Ömərə tuşlayaraq. – Bəlkə… – deyə Ömər başını buladı. Ömərin inanmayaraq başını bulaması Qurbanbaya pis təsir elədi. Sanki ona “aşağı təbəqədənsən” demiş kimi hiss etdi və bu onun qüruruna dəydi. – İnanmırsan, elə deyilmi? İndi sənə bir şey göstərəcəyəm, sonra özün də əcdadlarımızın şah kimi yaşadıqlarına inanacaqsan, – dedi Qurbanbay ayağa qalxaraq. Sonra səndələsə də tarazlığını itirməmək üçün yavaş-yavaş yeridi. – Hara gedirsən? – deyə soruşdu Ömər. – İndi qayıdacağam, otur gözlə, – dedi Qurbanbay əlilə dostuna işarə edərək. O əşyalar saxlanan kiçik anbara girib axtardığı şeyin yerində olmadığını gördü və arvadına səsləndi: – Fatimə! Fatimə deyirəm sənə! – Nə olub, a? – deyə soruşdu təngnəfəs gələn Fatimə. – Bucağdakı böyük dəmir qazanın hanı?! – dedi Qurbanbay əli ilə bucağı göstərərək. – Nə oldu dəmişəm? Qonşumuz Sümbül xala istəmişdi, ona verdim, – dedi. – İçindəki qədimi qazançanı götürməmişdinmi?! – Hansı qazança? Qapağını açıb baxmadım, Sümbül xala oğluyla birlikdə götürdü. – Nə vaxt vermisən?! – Təxminən bir həftə olar. Nə olub ki, a? – dedi ərinin qəzəbindən qorxaraq. – Niye məndən soruşmadan verirsən, axmaq qadın?! – Qonşular istəyəndə sən də “vermə” demirsən ki, nə olacaq ki?! – deyə Fatimə də əsəbi cavab verdi. – Mən onun içindəki kiçik qazançanı nəzərdə tuturam. Böyük qazanın içindəki kiçik qazançanı bilmədən götürüblərsə niyə hələ də qaytarmayıblar? Axı onlara yalnız böyük qazan lazım idi. – Bilmirəm, bəlkə qaytararlar indi… – Nə, qaytarmalarını gözləyəcəksən?! Get, özün gətir! – deyə bağırdı Qurbanbay. Qorxmuş Fatimə qonşunun evinə getdi. Qurbanbay isə qazançasız Ömərin yanına qayıtmaq istəmədiyi üçün arvadını gözlədi. Fevral ayının sonu olmasına baxmayaraq hava xeyli soyuq idi, Fatimə tələsdiyindən nazik ev paltarında çıxdı və bir qədər sonra titrəyərək geri döndü: – Sümbül xala qazanın içində heç nə yox idi dedi, – dedi qorxa-qorxa. – Ay alçaq, Məruf, hələ qazançanı götürmədiyini deyir?! – deyə Qurbanbay qəzəblə qonşusunun evinə özü yol aldı. Onun əsəbi halını görən qonşusu Məruf təəccüblə: – Xoş gəldin, Qurban, xeyirdir? – deyə soruşdu. – Qədimi qazançamı ver, – dedi Qurbanbay salam da vermədən. – Başa düşmədim, dostum, qazanın indi gətirərəm, amma qədimi qazança nə? – Məni axmaq bilirsən, Məruf?! O qazanın içindəki qiymətli metaldan düzəldilmiş kiçik qazançanı istəyirəm, – deyə bağırdı Qurbanbay. – Qazanın içində heç nə yox idi… – Məruf, əgər indi könüllü şəkildə qazançamı gətirib verməsən, ölməyin labüd. Ərinin qonşulara sərt danışmağa başlamasından utanan Fatimə: – Hey, hey, a kişi, özünüzü ələ alın, – dedi. – Sən gözümün qabağından yox ol, axmaq qadın. Sənə deyirəm, Məruf, qazançanı gətirirsən ya yox?! – Qurban, sən dəli olmusan? Axı mənə sənin qazançan nə gərəkdir? Əgər götürmüş olsaydım, qaytarardım. Yox şeyi necə verim?! – Artıq özündən gör! – deyə Qurban evinə getdi. Fatimə ərinin bir iş törədəcəyini bilib, onun dalınca qaçdı. Çox keçmədən Qurban ov tüfəngini götürüb çıxdı və Mərufa tuşlayaraq: – Əgər elə indicə babalarımdan qalan qazançanı gətirib verməsən, ölməyə hazır ol, – dedi. – Qurban, mən dediyin qazançanı görməmişəm. Axı biz neçə illik qonşuyuq, tüfəngi endir, hər şeyi sakitcə danışıb həll edək. – Mənim sənin kimi oğru, fırıldaqçı ilə danışacaq sözüm yox, qazançamı verməsən, səni vuracağam, vəssalam. – Qurban, anla, xahiş edirəm, sən bir az içmisən, yəqin? Amma tüfənglə zarafat etmək olmaz. Dediyin şey insandan da qiymətlidirmi? – Götürdüyün şeydən boyun qaçıran sən, insansan?! – Özün bilirsən, bu həyətdə bizim babalarımız da qonşu kimi yaşayıblar, amma bir-birilərinə ziyan verməyiblər. Xahiş edirəm, bir anlaşılmazlığa görə məni vurma. Özünün həbsə düşəcəyini fikirləşirsənmi?! – Bəli, düz deyir, a kişi, həmişəlik həbsdə yatmaq istəyirsinizmi?! – deyə arvadının dediyinə cavab olaraq Qurban qəzəblə bağırdı: – Hər şey sənin üzündən oldu, axmaq qadın. Çıx gözümün qabağından. Kim mənə yaxınlaşsa, vuracağam. O sanki azğınlaşmış ayı kimi hücuma hazır dayanmışdı. Fatimənin ağlayıb yalvarmasına da qulaq asmır, Sümbülənin qorxudan huşunu itirib yıxılmasına da. O yalnız bir söz təkrarlayırdı: – Qazançamı qaytarmasan, vuracam! – Qazançan başına dəysin, Qurban. Arvadımın ürək xəstəsi olduğunu bilirsən, rəhm etmirsən?! Mən onun yanına getməliyəm, – deyə yerindən qalxan Mərufa baxaraq Qurban tətiyi çəkdi. Güllənin səsi hər yeri titrətdi. Fatimə dərhal ərinin tüfənginə yapışdı. – Nə etdin?! O öldü! İndi biz nə edəcəyik?! – deyə tüfəngi götürüb oturdu, yerindən belə tərpənə bilmədi. Məruf qan içində yerə sərilmişdi…   * * * Vilayət prokurorluğunun baş müstəntiqi Mirzayev Sabircan Səfərov Qurbanın qonşusu Fətxullayev Mərufu qəsdən ov tüfəngi ilə öldürmək cəhdi ilə bağlı cinayət işinin sənədlərinə baxaraq: – Bir qazançaya görə adam öldürüb, hə?! – deyə həmkarı Fərhada baxdı. – Bəli, mən də buna təəccüblənirəm. Məhkəmə-psixiatriya ekspertizasının rəyinə görə, ağıldan kəm deyil. – Doğrudur, ağlı başındadır, amma içkili olduğu müəyyən edilib. – Sabircan bəy, bu qazança nə qədər qiymətlidir, araşdırdınızmı? – Səfərovun arvadının dediyinə görə, əri hər zaman hansısa parlaq metaldan hazırlanmış qazançanı saxlayıb. Amma indi qazança heç yerdən tapılmır. Onların söhbətini növbətçinin zəngi kəsdi. – Səfərov Qurbanı gətiriblər, içəri buraxım? – Bəli, gözləyirik, – dedi Sabircan. Qapıdan iki mühafizəçinin müşayiəti ilə içəri boynu irəli əyilmiş, qolları ölü kimi sallanmış, etdiyi əməldən peşman olduğu sezilən, ya da elə xasiyyəti belə olan bir kişi daxil oldu, o təxminən 30-35 yaşlarında idi. Qalın qaşları gözlərinə yaxın olduğu üçün bir baxışda adamda sərt xarakterli biri olduğu təəssüratı yaradırdı. Sabircan onu başdan-ayağa süzərək oturması üçün stul göstərdi. Özünü vəkil kimi təqdim edən gənc də oturmağa dəvət olundu. Səfərovun şəxsiyyəti ilə bağlı suallara cavab aldıqdan sonra: – Yaxşı, Səfərov, de görək, qonşun Mərufu niyə vurdun? – deyə soruşdu. – Onun vəziyyəti necədir? – dedi Qurban çəkinərək. – Yaxşıkı, təsadüfən sağ qalıb, çox qan itirib, vəziyyəti ağırdır. Amma sən onu öldürmək üçün vurmusan, düzdür? – Komandir, bu kişi söhbətidir də… Ayıq olsaydım, elə bir şey edərdimmi?! – dedi Qurban gözlərini yerə dikərək. – Ən pisi odur ki, spirtli içki içib törədilən cinayət günahı daha da ağırlaşdırır. – Doğrudan? – deyə Qurban inamsız halda vəkilinə baxdı. O başını tərpədərək təsdiqlədi. – Sualıma cavab vermədiniz ki, qonşunuzu niyə vurdunuz? – deyə Sabircan sualını təkrarladı. – O babalarımdan qalan qazançanı götürdüyünü inkar etdi, onu qaytarmaq istəmədi, mən də içkili halda onu vurdum. – Bəs o dediyiniz qazançanın dəyərini dəqiq bilirdinizmi? – Yox, qiymətləndirməmişəm. Sadəcə parlaq, gözəl və qədim olduğu üçün onu qiymətli hesab edirdim, ona görə də qoruyub saxlayırdım. – Bəs o qazança indi harada? – Özüm də bilmirəm, onu böyük qazanın içərisinə qoymuşdum. Məruf isə “görməmişəm” deyir. Kim bilər, indi haradadır? – Demək, siz də onun harada olduğunu bilmirsiniz, sadəcə qonşunuzun onu gizlətdiyini güman etmisiniz, eləmi? – Hə, belədir. Amma onu başqa kim götürə bilərdi ki? Qazanın içində olduğunu heç kim görməyib. Qurbanı aparandan sonra Sabircan fikrə getdi. Bu qədər qalmaqala səbəb olan qazança harada ola bilər? Mərufun evində olmadığı aydın idi, çünki onun arvadı qazanın qapağını açıb baxdığını, içində heç nə olmadığını and içərək deyirdi. Üstəlik, əgər qazança Mərufda olsaydı Qurban tüfəngini ona tuşlayanda geri verərdi. Sabircanın qazançanı tapmaq marağı daha da artdı. – Fərhad, səncə, o qədim qazança harada ola bilər? Onu kimsə götürüb. – Bilmirəm və bu barədə düşünmək belə istəmirəm, çünki ən vacibi odur ki, şübhəli şəxs artıq günahını boynuna alıb. Cinayətin açılması üçün heç bir çətinlik çəkmədik, buna da şükür, – dedi Fərhad kompüterdə nəsə yazaraq. – Sənə sahibinin uğrunda adam öldürməyə qədər getdiyi qazançanı görmək belə maraqlı deyil mi? – Bilirsinizmi, Sabircan bəy, indi yeganə istəyim evə gedib rahat yemək yemək və sonra doyunca yatmaqdır. Heç bir qazança məni maraqlandırmır, – deyə Fərhad kompüterini söndürməyə başladı. – Mən isə işi məhkəməyə təqdim etməmişdən əvvəl o qazançanı tapmağa çalışacağam. – Halbuki, onun varlığının işə heç bir aidiyyəti yox… – Bəli, amma illərdir mehriban qonşu olmuş iki ailənin səbəbsiz yerə düşmən olmasına imkan verməməliyik. – Əlbəttə, bu sizin işinizdir. Hər halda, məni buna qatmayacağınızı ümid edirəm. – Hansı mənada? – deyə Sabircan soruşdu çaşqınlıqla. – Necə yəni hansı mənada? Düz mənasında. Məsələn, mən bu gün işdən vaxtında çıxıb ailəmlə birlikdə olmaq istəyirəm. Hər hansı qədim qazançaya görə başımı ağrıtmaq fikrim yoxdur, – deyə Fərhad yerindən qalxaraq getməyə hazırlaşdı. – Deməli, məsələ buradadır, yaxşı, gedə bilərsən. Amma mən o qazançanın haraya yoxa çıxdığını tapmadan sakitləşməyəcəm. – Yaxşı, sağ olun, – deyə Fərhad çıxıb getdi. Fərhad gedəndən sonra Sabircan ayağa qalxıb otaqda gəzişməyə başladı. Nə qədər fikirləşsə də, qazançanı kimin götürdüyünü tapa bilmirdi. Oturub bu cinayət işi üzrə sorğu-sual edilən hər kəsin ifadələrini yenidən oxudu, amma heç bir nəticə əldə edə bilmədi. Saatına baxdı, artıq gec olduğunu görüb stolunu yığışdıraraq evə yollandı.   * * * Səfərovun adam öldürməyə cəhd cinayəti ilə bağlı istintaqın bütün xırda detalları və rəsmi prosedurlar tamamlanmış, işi məhkəməyə göndərmək vaxtı çatmışdı. Sabircan sənədləri qaydaya salıb, düzülməyə hazırlaşırdı ki, Fərhad içəri girdi. – Salam, Sabircan bəy. Mənə də iş saxlamısınız yoxsa hamısını özünüz bitirmisiniz? – deyə içəri girib soruşdu zarafatla. – Bu gün məhkəməyə göndərəcəyik, – dedi Sabircan. – Məruf bəyin vəziyyətinin yaxşılaşdığını dünən sizə demişdim? – deyə soruşdu Fərhad. – Hə, özüm də xəstəxanaya zəng edib maraqlandım. Dedilər ki, iki-üç günə evə buraxacaqlar. – Baxın, bir köhnə qazançaya görə ölüb gedəcəyinə az qalıb. – Qurban özünün zadəganlardan olduğunu dostuna sübut etmək üçün qətl törətməyə belə hazır idi. – Maraqlıdır, bunu sübut etməyə nə ehtiyac var idi ki? – deyə Fərhad çiyinlərini çəkdi. – Bir müdrik insan demişdi ki, insanlarda var-dövlətə və zadəganlığa meyl yalnız qəbirdə sona çatır. Görəsən, bu sözləri deyəndə necə haqlı olduğunu bilirdi? – deyə Sabircan əlindəki sənədləri stolun üstünə qoydu. – Əlbəttə, bilməsə, deyərdimi? Bilirsinizmi, Sabircan bəy, indi limonlu çay içək, – deyə otağına tərəf getdi. Fərhad əlində bir limon tutaraq içəri qayıdanda Sabircan ona baxıb soruşdu: – Bu təzəcə dərilmiş limonu haradan tapdın? – Öz qış bağçamızdan oğurlayıb gətirdim. – Niyə “oğurlayıb” deyirsən? Sadəcə dərib çıxmaq da olardı axı. – Qış bağçasına yalnız atam baxır, oradakı bitkilərə toxunmağa heç kimə icazə vermir. Mən də ora bəzi hallarda baş çəkirəm. Səhər atam dedi ki, limon ağacında on dörd meyvə var, heç kim onlara toxunmasın. Mən də çoxdan ora girmədiyimi xatırlayıb baxmağa getdim. Gördüm ki, yazıq ağac meyvələrinin ağırlığından əyilib. Dərhal birini qoparıb cibimə qoydum. – Onda mənim limonlu çayıma da şəkər əlavə et, – deyə Sabircan gülümsədi. – Əlbəttə, şəkərsiz çay olar? – deyə Fərhad iki çay qaşığı şəkər əlavə etdi. Sabircan çaydan bir qurtum alıb: – Təşəkkür edirəm, Fərhad, əla çaydır. Deyəsən, qış bağçasına girib belə “oğurluq” etməyə davam etsən, pis olmaz, – dedi. Fərhad dünənki futbol oyunu haqqında danışmağa başladı. – Necə də mən dediyim kimi oldu, Real Madrid qazandı! Qardaşım Barcelona qalib gələr deyə ümid edirdi, amma mərcdə uduzdu. Sabircan çay fincanını stolun üstünə qoyaraq: – Yoxsa mənim düşündüyüm kimidir? Bəli, başqa cür ola da bilməz, – dedi. – Siz də belə düşünürdünüz? – deyə Fərhad maraqlandı. Amma Sabircan onun sözlərinə əhəmiyyət verməyərək telefona zəng etməyə başladı. Fərhad o an başa düşdü ki, Sabircan onu eşitmir və xəyali başqa yerdədir. – Alo, bu Səfərov Qurbanın evidir? – Bəli, sizə kim lazımdır? – telefondan qadın səsi eşidildi. – Siz Səfərovun həyat yoldaşısınız? – Bəli. – Mən istintaqçı Mirzayevam. – Aman Allah, ərimə nə oldu?! – Narahat olmayın, hər şey qaydasındadır. Mən oğlunuz haqqında soruşmaq istəyirdim. – Nəyi soruşmaq istəyirsiniz? – Bildirmişdiniz ki, iki oğlunuz var. Deyin görüm, oğullarınız neçənci sinifdə oxuyurlar? – Biri məktəbdə altıncı sinifdə, digəri rayon mərkəzindəki liseydə ikinci kursda oxuyur. – Böyük oğlunuz hansı ixtisas üzrə liseydə təhsil alır? – Tarix ixtisası üzrə. Niyə soruşursunuz? – Tarix deyirsiniz… – Yoxsa Sultan nəsə pis iş görüb? Açıq danışın. – Xeyr, sadəcə, ondan kiçik bir şey soruşmaq istəyirdim. – O dərsdə olmalıdır, evimiz uzaq olduğu üçün yataqxanada qalır. Amma sabah istirahət günü olduğuna üçün belki bu gün evə gələcək. Allah qoysa, günortaya yaxın evdə olar. – Yaxşı, onda ona heç nə deməyin, mən sonra zəng edərəm, – deyə Sabircan telefonu yerinə qoydu. Fərhad təəccüblə soruşdu: – Başa düşmürəm, Səfərovun yetkinlik yaşına çatmamış oğlundan nə soruşmaq lazımdır? Axı cinayət işini tamamlamışıq. – Mən dedim axı, o qədim qazançanı kimin götürdüyünü tapmadan sakitləşməyəcəm. – Sabircan bəy, artıq boş yerə əziyyət çəkmək niyə lazım? Birincisi, o uşaq yetkinlik yaşına çatmayıb, ona görə də onu pedaqoqun iştirakı ilə dindirilməlidir, bu isə əlbəttə ki, mənim üzərimə düşəcək. İkincisi, cinayət işi hazırdır, sənədlər toplanıb, indi o uşağın ifadəsinə görə işi pozub yenidən sənədləri düzəltməliyik, – dedi Fərhad narazı olaraq. – Narahat olma, mənim soruşmaq istədiyim sual sadəcə Səfərovun ailəsi ilə bağlıdır. – Bağışlayın, Sabircan bəy, amma bəzən sizi başa düşə bilmirəm. – Məsələn? – Doğrudur, siz mürəkkəb və çətin işləri həll etməkdə ustasınız, amma asanlıqla həll olunacaq məsələləri niyə çətinləşdirirsiniz? – Amma illərdir qonşu olmuş iki ailənin arasındakı anlaşılmazlığı həll etmək çətinləşdirmək deyil. – Səfərov bu məsələni artıq həll edib, indi onlar bir-birinə düşmən olub qalıblar axı. – Bəlkə də elədir, ancaq Mərufun ailəsinə oğru damğasının səhv vurulması yaxşı deyil. – Bilmirəm, bilmirəm, mən qalan işimi tamamlamalıyam, – deyə Fərhad yerindən qalxdı. Günortadan sonra Sabircan Səfərovun evinə zəng etməyi düşünərkən, birdən xidmət telefon zəng çaldı. – Eşidirəm, – dedi Sabircan dəstəyi qaldıraraq. – Bir qadın oğluyla sizin yanınıza girmək istəyir, çağırmışdınızmı? – deyə soruşdu növbətçi. – Hansı işlə bağlıdır? – Səfərovayam, deyir, məncə ərinin işi ilə əlaqədar gəlib. – Yaxşı, girsin. Qapıdan içəri daxil olan qadın salamlaşdıqdan sonra: – Mən Sultana sizin zəng etdiyinizi dedikdən sonra, özü müstəntiqin yanına getməliyəm, hər şeyi orada danışacağam, deyib yola düşdü, mən də onunla gəldim, – dedi. – Bəs, Sultan, mənə nə demək istəyirdin? – deyə soruşdu Sabircan atasına bənzəyən, özünü günahkar hiss edən, yerə baxan 15-16 yaşlı oğlana baxaraq. O: – Hər şey mən səbədən oldu… – deyə söhbətə başladı. – Gəl, əvvəl yaxşıca otur, – deyə Sabircan ona stul göstərdi. Sultan oturduqdan sonra Sabircana baxdı. – İndi tələsmədən, başdan danış, o qazançanı niyə götürdün, hər şeyi danış. – Siz bunu bilirdiniz?! – deyə Sultan heyrətlə Sabircana baxdı. – Hə, hiss etmişdim. – Bizim liseydə tarix muzeyi yaradıldı. O zaman müəllimimiz bizə dedi ki, əgər evlərinizdə babalarınızdan qalmış köhnə əşyalar varsa, gətirin, muzeydə nümayiş etdirək və hansı əsrə aid olduğunu qeyd edək, – deyə Sulton sükuta qərq oldu. – Sonra nə oldu? – dedi Sabircan. – Anbarxanamızda köhnə qazança gördüm. Atamın onu babalarımızdan qalan yadigar kimi saxladığını bilirdim. Onu atamdan soruşub, sonra liseyə aparmaq istəyirdim, ancaq atamın icazə verməyəcəyindən qorxduğum üçün heç kimdən soruşmadan götürdüm. – Qazança harada idi? – O həmişə böyük qazanın içində olurdu, oradan götürdüm. Müəllimimiz onun iki əsr əvvəl hazırlanmış qədim qazança olduğunu müəyyənləşdirdi. – Bəs sən bu barədə valideynlərinə niye demək istəmirdin? – Mən hər həftə sonu evə gəlirəm, ona görə də bir həftə sonra gələndə hər şeyi atama deyəcəkdim, ancaq gəlsəm … – Gəldin ki, atan qazançaya görə qonşunu vurub, bunu eşidəndə heç nə demədin? – Mən qorxdum, o səbəbdən… – deyə Sultan göz yaşlarını saxlamağa çalışdı. – Bunu mənə desəydin, oğlum, heç olmasa telefonda açıq danışsaydın, bu hadisələr baş verməzdi, – deyə ağladı Fatimə. – Hər şeyə mən günahkaram, buna görə atamın yerinə məni həbs edin! – deyə Sultan artıq göz yaşlarını gizlətmədən, hönkür-hönkür ağladı. – Bunun imkanı yoxdur, ancaq bu sözlərini Məruf qardaşına desən, ondan üzr istəsən, bəlkə bir az yüngülləşərdi, çünki o çox əziyyət çəkir. – Qonşularımız Məruf da, həyat yoldaşı Sümbüləy də çox yaxşı insanlardır. Məruf ölümün bir addımlığından qayıtsa da, qonşumuz Qurbana qarşı heç bir iddia və dava etmədiyini deyir. – Hə, yaxşı insan imiş. – Əvvəl qazançanı götürdükdən sonra, günah məndədir deyə düşünərək belə danışır, zənn etmişdim, ancaq sonra başa düşdüm ki, o yazığın heç bir günahı yoxdur. – Bəs sən, Sultan, o qazançanı müəlliminlə birlikdə bura gətirə bilərsənmi? – dedi Sabircan. – Bəli, ancaq atama yüngüllük etməniz üçün mən nə etməliyəm? – Mən heç nə edə bilmərəm, ona hansı cəzanın veriləcəyini yalnız məhkəmə həll edəcək, – deyə Sabircan onlarla bildirdi sağollaşaraq. İki gün sonra müəllimi ilə birlikdə qazançanı gətirən Sulton Sabircanın otağına girdi. Qazançanı əlinə alıb ona baxarkən: – Siz bu qazançanı mütəxəssisə göstərmisinizmi? – deyə Sabircan Sultanin müəllimindən soruşdu. – Yox, mən özüm qazançaya çəkilmiş şəkillərə, onun naxışlarına, hazırlanmasına baxaraq təxminən iki əsr əvvəl düzəldilmiş qazança olduğunu qeyd etdim. Ancaq yenə də onu bir dəmirçi ustasına göstərməli olduğumu düşünürdüm, – deyə qadın özünü müdafiə elədi. – Fərqinə vardınızmı, bu kiçik qazançada heç vaxt yemək bişirilməyib? Məncə, bunu adi qazança adlandırmaq olmaz. – Sabircan qardaş, çağırılan mütəxəssis gəldi. O məşhur qazançanın nədən hazırlandığını dəqiq deyə biləcək. Axı belə deyirlər ki, “çəpələyi kəssə də qəssab kəssin”, – dedi Fərhad. Sabircan qazançanı mütəxəssisə uzadaraq: – Qazançaya istifadə olunan metalın tərkibini tez bir zamanda müəyyən edib, bizə bildirin, – deyə bir vərəq uzatdı. Mütəxəssis vərəqə imza atıb dedi: – Bəli, əlbəttə, ancaq əvvəlcədən deyə bilərəm ki, bu qazança əsasən qiymətli metaldan hazırlanıb. – Deməli, atam düz deyirmiş, – dedi Sultan. – Atan nə demişdi? – deyə Sabircan Sultanin nə demək istədiyini dinləməyə çalışdı. – O həmişə deyirdi ki, mənim ata-babalarım zadəgan olub və belə qiymətli qazançada yemək bişiriblər. – Bilirsənmi, Sultan, ata-babalarının zadəgan olduğunu nə qədər desən də, bunu sübut edə bilməzsən. Məncə, buna ehtiyac da yox. Sənin hərəkətin, cəmiyyətdə tutduğun yer, insanların sənə verdiyi dəyər – bunlar sənin nəsil-kökünə də aid hesab olunur, – dedi Sabircan. – Tamamilə doğrudur, Sabircan bey. Hamıya icazə verirsiniz? – deyə Fərhad soruşdu. – Hə, icazə verildi. Sabircan və Fərhad yeni təyin olunmuş istintaq şöbəsinin rəisi haqqında söhbət edərək: – Sizə deyim, Sabircan bey, Fazil beydən qurtulduğuma görə bir ziyafət verəcəyəm. Axı o məni lap bezdirmişdi! Hər addımımı yoxlayırdı. Heç başa düşə bilmirəm, mənim harada oturmağım ona nə fərq edir ki? İşimi vaxtında görsəm, bəs deyilmi?! – dedi Fərhad. – Ancaq unutma ki, Fazil bey prokurorluq sistemindən getməyib, sadəcə vəzifəsi yüksəlib. Bu o deməkdir ki, yenə də onun nəzarətində olacaqsan, – deyə gülümsədi Sabircan. – Yox e, vəzifəsi yüksəlibsə, işi də çoxalacaq. Məncə, məni unudub, öz halıma buraxar, – dedi Fərhad. Bu anda gözlənilmədən qapıdan Fazil bey içəri daxil oldu. Fərhad və Sabircan bir-birlərinə baxaraq ona salam verdilər. O əlindəki bir vərəqi Sabircana uzadaraq: – Afərin, Sabircan. Buyurun, baxın, sizin marağınız sayəsində mütəxəssislər müəyyən ediblər ki, o köhnə qazança saf platindən hazırlanıb. Bilirsinizmi, bu nə deməkdir? Dövlətimizin xəzinəsinə düz üç yarım kilo qiymətli metal əlavə olundu, – dedi. – Eləmi?! – dedi Sabircan vərəqə göz gəzdirərək. Fazil beyin gözü Fərhada sataşdı: – Ay oğlan, öz yerində oturacaqsanmı, yoxsa hamının başını qatıb boş-boş danışmaqda davam edəcəksən?! Tez otağına get, – dedi sərt tərzdə. – Eyvah… – deyə Fərhad otaqdan çıxdı.  Özbək dilindən tərcümə etdi: Rəhmət Babacan

Xoş missiya "Benilüks Azərbaycanlıları Konqresi" və "Dayaq" Vətən Müharibəsi Əlillərinə və Şəhid ailələrinə Dəstək Təşkilatı tərəfindən həyata keçirilib   Veteran.gov.az xəbər verir ki, Qurban bayramı münasibətilə 100-dən çox şəhid və qazi ailəsinə bayram sovqatı çatdırılıb. Xoşməramlı tədbir "Benilüks Azərbaycanlıları Konqresi" və "Dayaq" Vətən Müharibəsi Əlillərinə və Şəhid ailələrinə Dəstək Təşkilatı tərəfindən həyata keçirilib.   Məlumat üçün qeyd edək ki, istər "Benilüks Azərbaycanlıları Konqresi", istərsə də "Dayaq" Vətən Müharibəsi Əlillərinə və Şəhid ailələrinə Dəstək Təşkilatı mütəmadi şəkildə şəhid və qazi ailələrinə diqqət göstərməkdə, oxşar layihələr həyata keçirməkdədir. Məlum aksiyalar şəhid və qazi ailələrinə diqqət və qayğı nümunəsi olmaqla yanaşı, cəmiyyət tərəfindən də məmnunluqla qarşılanmaqda, təqdir olunmaqdadır.   Seymur ƏLİYEV  

Yadımdadır, bir neçə il əvvəl qışın oğlan çağında Neftçala təlim-tədris mərkəzində ezamiy-yətdə olarkən vaxtsız gəlişimizlə Ramazan Müslümovu çıxılmaz vəziyyətdə qoymuşduq. Mehmanxanaya getmək, yer tapmaq çətin idi. Onda Ramazan müəllim qeyd etdi ki, dünən Mustafa Nəsirov burada idi. Nə qədər etdim, nə evə getdi, nə də mehmanxanaya. Kabinetə əsgər çarpayısıqoydurdu və burada da gecələdi.   O sözdən sonra bizim gecələmək üçün başqa yerə getməyimiz insafdan olardımı? Mustafa Nəsirov yeganə azərbaycanlıdır ki, keçmiş SSRİ Sərhəd Qoşunlarında general rütbəsinədək yüksəl­mişdir. Onun haqqında çox yazıblar. Yazıçılarla, jurnalist­lərlə maraqlı həmsöhbət olan Mustafa Cəfər oğlunun zəngin tərcümeyi-halı hələ çox-çox məqalənin, kitabın mövzusu olacaq. Taleyini sərhədə bağlayan gənc zabitlər bu maraqlı şəxsiyyətin keçdiyi yolu izləməli və ondan çox şey öyrənməlidirlər.   1921-ci ildə qədim Dərbənddə dünyaya göz açan M.Nəsirov doğma yurdu böyük ürək sevgisi ilə anır, Dərbəndin qədim tarixi, Azərbaycan xalqına verdiyi böyük şəxsiyyətləri, tarixi abidələri və adamları haqqında məhəb­bətlə danışır. Valideynlərini qeyri-adi yeniyetmə sevgisi, övlad yanğısıyla xatırlayan ağsaçlı Mustafa müəllim deyir: “Atam qulluqçu idi, halal zəhməti ilə ailəmizi dolandırırdı. Anam isə dindar qadın kimi mehrini övladlarına-ailəsinə salmışdı və bizləri savadlı görmək istəyirdi. Atam “Hümmət” təşkilatının fəal üzvü və ideya adamı idi. Çox təəssüf ki, həyatdan erkən köçdü. Həyat bizi sındıra bilmədi. Anamın arzusu məni müəllim görmək idi. Mənə elə gəlir ki, məhz onun xeyir-duası, verdiyi halallıq ilə bu mərtəbəyə yetişmişəm”...   Dərbənddə ilk pedaqoji təhsil alan Mustafa Nəsirov bir müddət işlədikdən sonra təhsilini davam etdirmək üçün Mahaçqalaya gedir. 1938-ci ildə təhsilini bitirən gənc Mustafa pedaqoq kimi çalışır. Daim Azərbaycan tarixini, ədəbiyya­tını öyrənir. Zəngin və qədim tarixi olan Oğuz yurdu, Dəmir qapı - Dərbənd haqqmda çox şey öyrənməyə çalışır. İkinci cahan savaşı zamanı Mustafa Nəsirov səfərbərliyə alınıb Moskva ətrafında düşmənlə üz-üzə gəlir. Fiziki cəhətdən hazırlığı, geniş dünyagörüşü diqqəti cəlb etdiyi üçün 1942- ci ildə Mustafa Nəsirovu Saratov Sərhəd İnstitutuna göndərirlər. Ölkədə müharibə getdiyi üçün üç illik kursu doqquz aya başa vurur. Gərgin şəraitdə keçirilən proqramı mənimsəmək asan deyildi. Mustafa Cəfəroğlu bu imtahan­dan əla və üzüağ çıxır. Onu Orta Asiya Sərhəd Dairəsinin sərəncamına göndərirlər. Pedaqoq-müəllim, döyüşçü Mustafa Nəsirov sərhədçi zabit olur. General xatırlayır: “Oş şəhərində qulluq edərkən şəxsi heyətimiz dörd nəfərdən ibarət idi. Burada bir müddət xidmət etdikdən sonra Frunze şəhərində yerləşən XDİK Qoşunlarının komendantı oldum. O dövr üçün bu çox məsul vəzifə idi. Nədənsə oxumaq, öyrənmək həvəsi məni rahat buraxmırdı. Odur ki, Qırğızıs­tan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun tarix fakültəsinə daxil oldum. Heç bilmirdim ki, nəyə görə müəllimlik məni özünə bu qədər çəkir? Müharibədən sonra ordudan tərxis olunmaq istəyirdim. Deyirdim ki, Vətən qarşısında borcumu yerinə yetirmişəm. Ən böyük arzum Dərbəndə qayıdıb müəllim işləmək idi. Xatirimdədir, müharibədən sonra keçmiş SSRİ Ali Sovetinin müəllimləri ehtiyata buraxmaq haqqında fərmanı da çıxmışdı. Sərhədçi kadrların azlığından mənimtərxis olunmağım problemə çevrilmişdi. Müraciət etməyimə baxmayaraq, səyim nəticəsizqaldı. Bir zabit kimi rəhbərlik mənim işlərimdən çox razı idi. O zaman polkovnik Yeqorov mənə məsləhət bildi ki, sənədlərimi Frunze adına Akademiyaya verim. Əgər imtahanlardanqeyri-müvəffəq qiymət alsam, məni ehtiyata buraxacaqdılar. Odur ki, deyilən kimietdim. Tarixdən, coğrafiyadan “əla” aldım. Ali təhsilli bir müəllim kimi bu fənlərdən aşağı qiymət almağı şənimə sığışdırmadım. İmtahan götürən müəllimlər çox razı qalmışdılar. Onda taktikadan kəsilmək lazım idi. Bu da alınmadı. Heç taktikadan əməlli-başlı soruşmadılar da.Qeyd etdilər ki, ali təhsilli gənc əvvəlki imtahanlardan müvəffəq qiymət alıb. Taktikanı Akademiyada dörd il oxuyan zaman öyrənəcək. Beləliklə, istəmədən, “zorən” ilkazərbaycanlı sərhədçi zabit kimi Frunze adına Akademiyanın müdavimi oldum. Geriyə yol yox idi. Təhsil illərində çalışırdım ki, hərb elminin sirlərinə yiyələnim. Odur ki, taleyimi bağladığım bu sahədən bir daha ayrılmayacağıma söz verdim”…   Mustafa Nəsirov Frunze adma Akademiyanı bitirən ilk azərbaycanlıdır. Akademiyanı bitirdikdən sonra M.Nəsirov Zaqafqaziya Sərhəd Dairəsinə göndərilir. O zaman Azərbaycan Sərhəd Dairəsi indiki “Cənub” mehman­xanasında yerləşirdi. Burada Mustafa Nəsirovdan başqa ali hərbi təhsilli Çerkasenko familyalı bir polkovnik də var idi. Azərbaycan Sərhəd Dairəsində nizam-intizam məsələsinə çox ciddi fikir verilirdi. Əsl məqam yetişmişdi. Akademiya təhsilli M.Nəsirov təşəbbüsü ələ alaraq mühazirələr oxuyur, xidməti işin təşkilində yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirirdi. Bütün çıxışlar zabitlər tərəfindən rəğbətlə qar­şılanırdı. Bununla yanaşı, qərargahın işində, təşkilində dönüş yaratmaq, yaradıcı əhval-ruhiyyəni yüksəldib, nəzərəçarpacaq nöqsanları aradan qaldırmaq lazım idi.   Azərbaycan Sərhəd Dairəsi Sədərəkdən Krasnovodskiyə qədər böyük bir sahəni mühafizə edirdi. Burada xidmət işinə yeni aspektlərlə yanaşmaq lazım idi. Sərhəd Qoşunlarına xas olan bütün keyfiyyətlər sanki unudulmuşdu. Sovet ordusunun quru qoşunlarına aid bütün taktiki gedişlər eyni ilə Sərhəd Qoşunlarına tətbiq olunurdu. General deyir: “Axı, sərhəd naryadının, “Axtarış” və “Həyəcan” qrupunun tapşırıqları başqadır! Sərhəd naryadı - baxış zamanı bir- birinin ləpiri ilə addımlamalı, sakitcə hərəkət etməli, dərindən müşahidə aparmalıdır. ”.   Odur ki, müəyyən mülahizələri işləyib qoşun rəisinə məruzə edən M.Nəsirovun ilk cəhdi alınmadı. Azərbaycan Sərhəd Dairəsinin qoşun rəisi general M.A.Eysmond “Bu mülahizələri Moskvaya yazası olsan gərək bütün təfsilatı ilə izah edəsən, inandırasan” - dedi. M.Nəsirovun müştərək müəlliflik ideyası da qəbul edilmədi, amma material yenidən işləndikdən sonra “Poqraniçnik” jurnalında dərc olundu. Yalnız 1956-cı ildən sonra M.Nəsirovun irəli sürdüyü ideyalar öz müsbət həllini tapdı.   1950-60-cı illərdə keçmiş SSRİ Sərhəd Qoşunlarının qar­şısında çox mühüm vəzifələr dururdu. İkinci cahan savaşından qalibiyyətlə çıxan sovetlər ölkəsi sosializm düşərgəsi yaradaraq sərhədlərinin təhlükəsizliyini xeyli yaxşılaşdırmışdı. Sovet hökuməti özünü kapitalist ölkələrindən mühafizə etmək üçün sərhədlərdə mühəndis- istehkam qurğularım təkmilləşdirir, əməliyyat-axtarış, kəşfiy­yat, əks-kəşfiyyat işinə xüsusi diqqət yetirirdi. Qərbdən - sosializm birliyi ölkələrindən qorxu hiss etməyən SSRİ Finlandiya ilə quru, Norveçlə dəniz sərhədini güclü mühafizə edirdi. Uzaq Şərqdə - Yaponiya və Çin Xalq Respublikası ilə sərhədə də elə bir təhlükə görmürdülər. Əfqanıstan sərhədində də ciddi narahatçılıq keçirməyə elə bir əsas yox idi. Əsas cənub istiqamətində İran və Türkiyə ilə sərhədləri hərtərəfli qorumağa üstünlük verilirdi. Bu barədə general Mustafa Nəsirov qısaca şərh verir: “İran və Türkiyə ilə sərhəddəki vəziyyət əməliyyat baxımından çox mürəkkəb idi. İranın şimalında yaşayan əhalinin əksəriyyəti azərbaycanlılardır. Elə kəndlər var ki, sərhəd onları yan bölüb. Qohum-qardaş yan cənubda, yan şimaldadır. Üstəlik 1946-cı il İranda baş verən Pişəvari hərəkatından sonra çoxlu cənublu şimala üz tutub. İstər İran, istərsə sovet hökuməti bunu ciddi nəzarətə götürmüşdü. Sərhədboyu tikanlı məftil­lər, əlavə qoruyucu qurğular yerləşdirilmişdi. Əməliyyat şəraiti gücləndirildiyindən ən xırda detal da nəzarətdə idi. Bir də ki, üçüncü dövlətin casus-təxribatçı qüvvələri bu sahələr­dən sovet ittifaqına qarşı istifadə edə bilərdilər. İran SENTO- nun, Türkiyə NATO-nun üzvü idi. Üstəlik, Amerikamn və digər inkişaf etmiş Qərb ölkələrinin İranla, Türkiyə ilə əla­qəsi möhkəm olduğundan cənub cinahında güclü ordu saxlayan keçmiş sovet dövləti sərhəd xidmətində azərbaycanlılara o qədər də etibar etmirdi. Düzdür, o zamana qədər sərhəddə az-çox azərbaycanlı gözə dəyirdi, amma 60- cı illərdən sonra vəziyyət xeyli dəyişdi. Yavaş-yavaş azərbaycanlıları həkim, mühəndis, baytar, maliyyə, texnik vəzifəsinə qəbul etməyə başladılar. Bu kadrlar ehtiyatda olan zabitlər idilər”.   Mustafa Nəsirov 1964-cü ildə polkovnik hərbi rütbəsi alıb. Generallığa doğru gedən yol on ilə qədər çəkib. Həmişə xidməti ilə sayılıb-seçilən Mustafa Cəfər oğlunun ürəyi xalqı ilə bir olub. General M.Nəsirov Zaqafqaziya Sərhəd Dairəsi komandanının müavini təyin olunub. Bu məsul vəzifəni vicdanla, şərəflə yerinə yetirən Mustafa Nəsirov Sərhəd Qoşunlarında yüksək nizam-intizam, əməliyyat-döyüş hazırlığının təkmilləşməsinə çalışıb. Araz çayı üzərində tikilən su elektrik stansiyası və bəndin inşası zamanı səlahiyyətli və xüsusi imtiyaza malik sərhəd nümayəndəsi kimi ortaya çıxan problemlərin aradan qaldırılması üçün çox iş görüb. Söhbət əsnasında general onu da bildirdi ki, daim çalışıb ki, istedadlı, hərb işinə can yandıran azərbaycanlılar bütün çətinliklərə baxmayaraq sərhəddə xidmət etsinlər. General deyir: “Hər dəfə gənc zabitləri qəbul edərkən onlara məsləhətlə bildirirdim ki, yeni xidmət sahəsində tələsməsinlər. Azərbaycanlıları daha çox əməliyyat işlərinə cəlb edirdilər. Amma şəxsi heyətlə işləyənlərin akademiyaya qəbul olunmaq şansları çox olur. Mən xalqımızın əsgər və zabitlərə göstərdiyi diqqət və qayğını həmişə görmüşəm. Lakin gənclər hərbi xidmət zamanı əsasən inşaat işlərinə, nə bilim, yüngül sahələrə meylli olurdular. Bu narahatçılıq doğururdu”.   1969-cu ildə respublika rəhbərliyinə Heydər Əliyevin gəlişi ilə həyatın bütün sahələrində olduğu kimi hərb işində də keyfiyyət dəyişikliyi baş verdi. C.Naxçıvanski adına hərbi məktəbin yaradılması, azərbaycanlı gənclərin seçilib ölkənin ali hərbi məktəblərinə göndərilməsi çox mühüm əhəmiyyət, böyük siyasi məna daşıyırdı. Təhsil almağa gedən gənclərin hamısı imtahanlardan çox uğurla çıxırdılar. İndiki yüksək çinli zabitlər o dövrün yetirmələridir. Sərhədçi zabitlərin bütün problemləri həmişə Heydər Əliyevin diqqətində olub. İstər Naxçıvan, istərsə də Göytəpə Sərhəd Dəstəsində tikilən inzibati və yaşayış binaları sərhədçilərə və onların ailələrinə gözəl hədiyyə olub.   Azərbaycan özünün müstəqilliyini əldə edəndən sonra qarşıda Sərhəd Qoşunlarının yaradılması kimi çox mühüm bir vəzifə dururdu. Rusiya Federasiyasının sərhədçiləri əlverişli şəraiti, hər cür rahatlığı olan bir diyardan getmək istəmirdilər. Amma sərhədi də mühafizə etmirdilər. Azərbaycanın strateji xammalı, varı-yoxu dağıdılırdı. Qaçaqmalçılıq baş alıb gedir, bir sözlə, anarxiya hökm sürürdü. Bu vəziyyətlə bağlı generalın fikrini bilmək olduqca maraqlı idi. Mustafa Cəfər oğlu siqaret yandınb tüstüsünü sinəsinə çəkdi. Bir xeyli fikrə getdi. Onun gözlərinin dərin­liyində acı bir kədər, təəssüf hissi vardı. Sanki ağrılı yerə toxunduğum üçün özüm də narahatçılıq hissi keçirməyə başladım. “Qoşun yaratmaq asan məsələ deyildi. Xüsusən Sərhəd Qoşunları özünün spesifik cəhətlərinə görə seçilir. Odur ki, sərhədlərə toxunmadan, mühəndis-istehkam qurğularını, rabitə sistemini dağıtmadan da Sərhəd Qoşunla­rım yaratmaq olardı. 1988-ci ildən başlayaraq sərhədlərdə baş alıb gedən özbaşınalıq Azərbaycan üçün baha başa gəldi. Sərhədi mühafizə qurğularına qətiyyən toxunmaq lazım deyildi. Bununla mərkəz o zaman azərbaycanlıları təxribata çəkirdi. Bizim fikrimizi nəzərə almırdılar. Sərhəddə xidmət edən bir şəxs kimi mən onun acı nəticəsini görürdüm. Hər şey dəqiq mexanizm ilə qurulmuşdu, bu qurğuların qiyməti ölçüyə gəlməz idi. Bəziləri məni qmaya bilərlər. Amma hər şey bizə - Azərbaycan xalqına, yeni qurulan Sərhəd Qoşun­larına qalırdı. Mən çox şadam ki, indi yavaş-yavaş o qur­ğuları bərpa edirlər. Qonşu dövlətlərlə dostluq əlaqələrinin qurulmasının tərəfdarıyam. Gediş-gəliş üçün nəzarət-bura­xılış məntəqələri var. Sağlam niyyətli adam dövlət sərhədini pozub keçməz. Tez-tez sərhəd dəstələrində oluram. Sərhəd Qoşunlarımızın günü-gündən formalaşdığını görəndə qürur duyuram.   Bu gün Sərhəd Qoşunlarında xidmət edən, onun yaran­masında rolu olan şəxslər prezident Heydər Əliyevin yarat­dığı məktəbin yetirmələridir. Tarixə həmişə nəzər yetirmək, ondan ibrət götürmək, öyrənmək lazımdır. Bilik­ləri daim artırmaq, öz üzərində çalışmaq hər bir sərhədçinin vəzifəsidir. Sərhəd Qoşunlarında adı hörmətlə çəkilən generallar - A.Novruzovun, İ.Allahverdiyevin, polkovniklər A.Əliyarovun, N.Qasımovun, F.Seyfullayevin, R.Canməmmədovun keçdiyi yolu gənclər öyrənməlidirlər”. General M.Nəsirov haqqında çəkilən sənədli filmlərdən, yazılan kitablardan danışmadıq. Eləcə, keçilən yollardan bəzi epizodları, xatirələr dolu kitablardan bir neçə yarpağı vərəqlədik: “Bir dəfə “Bakı-Astara” qatarında pasportsuz bir qadını saxlamışdılar. Altmış yaşı olardı. Lənkərana qızının evinə qonaq gedirdi. Sərhəd naryadına göstəriş verə bilmədim ki, onu buraxsınlar. Bir arayış gətiriləndən sonra qadmı yola saldılar. Mərkəzi Komitədə işləyən vəzifəli şəxsin sərhəd zonasma gəlməyə icazəsi yox idi. Oğul atanın yanına gəlmək üçün mütləq arayış gətirməli idi. Bax bir azərbaycanlı kimi bu mənim qəlbimi ağrıdırdı. Bu insanları məngənədə saxlamaq idi. Təhqir idi... Allaha şükür, həmin illər artıq keçmişdə qalıb. Bu gününsə qədrini bilməliyik”.   Mustafa Nəsirov istefaya çıxdıqdan sonra 1987-ci ilin mart ayında Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Hərbi Qüvvələr Veteranları Şurasının ilk sədri seçilmişdir. Bu təşkilatın fəaliyyətinin daha da canlanması üçün var qüvvəsi ilə çalışmışdır.   Hər dəfə mötəbər tədbirlərdə Mustafa Nəsirovun çox fəal iştirakının şahidi olmuşuq. Ömrünün 45 ilini hərb işini elm bilib ona bağlanan general Mustafa Nəsirovun həyat yolu daim gənclərə örnək olacaqdır.   Bakı-1996   İlqar Quliyev   P.S. Ermənistanın xaincəsinə torpaqlarımızı işğal etməsi bütün xalqımızı üzdüyü kimi general-mayor Mustafa Nəsirova da ağır təsir etmişdi. Bir hərbçi kimi Mustafa müəllim torpaqlarımızın və sərhədlərimizin işğal altında olmasını heç cür qəbul etmirdi.   2020-ci ilin sentyabr ayının 27-dən başlayaraq müzəffər Ali Baş Komandan Cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında şanlı ordumuz 44 gün ərzində erməni işğalçılarını darmadağın etdi.   Şanlı Azərbaycan ordusu xalqımıza qələbə sevincini yaşatdı. İndi işğaldan azad olan sərhədlərimizdə Sərhəd Qoşunlarımızın şəxsi heyəti öz xidmətlərini aparırlar. İkinci Qarabağ savaşında igid sərhədçilərimiz düşmənə layiqli, sarsıdıcı zərbələr endirdilər.   Bu gün xalqımızın ləyaqətli oğlu general-mayor Mustafa Nəsirovun ruhu çox şaddır. Çünki Qarabağımız azaddır, çünki işğaldan azad olan sərhədlərimizdə Azərbaycan bayrağı dalğalanmaqdadır.