Oktyabrın 11-də Serbiyanın paytaxtı Belqradda Qoşulmama Hərəkatının 60 illiyinə həsr edilmiş Yüksək Səviyyəli Toplantı öz işinə başlayıb. AZƏRTAC xəbər verir ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Qoşulmama Hərəkatının Sədri İlham Əliyev tədbirin rəsmi açılış hissəsinə sədrlik edib. Qoşulmama Hərəkatı 60 illik yubileyini qeyd edir. Azərbaycan da daxil olmaqla, dünyanın 120 ölkəsi arasında səmərəli əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulmasında və inkişafında mühüm siyasi platforma olan Qoşulmama Hərəkatı beynəlxalq aləmdə öz prinsiplərinə bağlılıq nümayiş etdirən mühüm təşkilatdır. Azərbaycanın sədrliyi dövründə bu təşkilatın qlobal çağırışlarla mübarizəyə verdiyi töhfə beynəlxalq miqyasda yüksək qiymətləndirilir. X X X Azərbaycan Prezidenti, Qoşulmama Hərəkatının Sədri İlham Əliyev dedi: -Zati-aliləri, hörmətli nümayəndələr, xanımlar və cənablar. Qoşulmama Hərəkatının 60-cı ildönümünə həsr olunmuş bu Yüksək Səviyyəli Toplantıda sizi Qoşulmama Hərəkatının sədri, Azərbaycan və Serbiya tərəfindən təşkil olunan bu görüşün birgə ev sahibi qismində səmimi salamlayıram. Bu gün biz tarixi hadisəni qeyd edirik. Çünki 1961-ci ildə Qoşulmama Hərəkatına üzv olan ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının ilk konfransı Belqradda keçirilmişdir. Müzakirələrə keçməmişdən əvvəl toplantının gündəliyi qəbul olunmalıdır. Toplantının şərti gündəliyi nümayəndələrə paylanmışdır. Əgər etiraz yoxdursa, gündəliyi qəbul etmək olar. Belə görünür ki, etiraz yoxdur. Odur ki, toplantının gündəliyi qəbul olunur. X X X Sonra dövlətimizin başçısı toplantıda videoformatda çıxış etdi. Prezident İlham Əliyevin çıxışı -Hörmətli Prezident Vuçiç. Xanımlar və cənablar. İlk növbədə, mən Serbiya Prezidenti cənab Aleksandar Vuçiçə Qoşulmama Hərəkatının 60 illiyinə həsr edilmiş Yüksək Səviyyəli Toplantıya ev sahibliyi etməsinə görə təşəkkür etmək istəyirəm. Bu təşəbbüs Serbiyanın özünün tarixi irsinə və Qoşulmama Hərəkatının prinsiplərinə sadiqliyini nümayiş etdirir. 1961-ci ildə Belqradda təsis edildiyi vaxtdan Qoşulmama Hərəkatı qlobal sülh, ədalət və həmrəylik naminə həyata keçirdiyi səylər vasitəsilə beynəlxalq arenada mühüm rol oynamışdır. BMT Baş Assambleyasından sonra ikinci ən böyük təsisat olan Qoşulmama Hərəkatı müxtəlif regionları əhatə edərək fərqli tarixi, siyasi və mədəni mənsubiyyətə malik 120 ölkəni birləşdirməklə, multilateralizmin həqiqi nümunəsi hesab edilir. Suverenlik və ərazi bütövlüyünə hörmət, təcavüz aktlarından çəkinmə, başqalarının daxili işlərinə qarışmama kimi prinsipləri özündə ehtiva edən tarixi Bandunq prinsipləri Qoşulmama Hərəkatının təməlində dayanır. Bu prinsiplər müasir beynəlxalq münasibətlərdə aktual və vacib olaraq qalır. Əgər bütün ölkələr Bandunq prinsiplərinə riayət etsəydilər, onda biz dünyada müharibələr və münaqişələr görməzdik. Zor tətbiq etməklə dövlətlərin ərazi bütövlüyünün pozulması qətiyyən qəbuledilməzdir. Azərbaycan bütün ölkələrin suverenliyi və ərazi bütövlüyü prinsiplərini tam dəstəkləyir. Sülhün, təhlükəsizliyin, beynəlxalq hüququn və ədalətin gücləndirilməsinə töhfə vermək üçün Azərbaycan 2011-ci ildə Qoşulmama Hərəkatı ailəsinə qoşulmaq qərarına gəldi. Qısa müddət ərzində Azərbaycan Hərəkatın üzvləri arasında böyük etimad və hörmət qazandı, 2016-cı ildə Qoşulmama Hərəkatının liderlərinin yekdil qərarı ilə Azərbaycan 2019-2022-ci illər üçün Qoşulmama Hərəkatının Sədri seçildi. Qoşulmama Hərəkatının 2019-cu ildə Bakıda keçirilmiş 18-ci Zirvə Toplantısında mən vurğulamışdım ki, Azərbaycan sədrliyinin prioritetlərini və fəaliyyətini Bandunq prinsipləri əsasında quracaq, ədaləti və beynəlxalq hüququn normalarını qətiyyətlə müdafiə edəcəkdir. Azərbaycan tamamilə müstəqil daxili və xarici siyasət yürüdür, daxili işlərinə bütün müdaxilə cəhdlərini effektiv şəkildə neytrallaşdırır. Dünya 2020-ci ilin əvvəlində COVID-19 pandemiyasına məruz qaldığı dövrdə Azərbaycan Hərəkatda sədrliyinə məsuliyyətlə yanaşmış və pandemiya nəticəsində yaranmış təhdidlərə vaxtında və adekvat cavab verilməsi üçün ciddi səylər göstərmişdir. Azərbaycan pandemiya ilə mübarizədə qlobal səylərin səfərbər edilməsi üçün bir sıra təşəbbüslər irəli sürüb. Biz 2020-ci ilin may ayında Qoşulmama Hərəkatının dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində onlayn Zirvə Toplantısının keçirilməsi təşəbbüsünü irəli sürmüş və onu təşkil etmişik. Zirvə Toplantısının praktiki nəticəsi olaraq Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlərin əsas humanitar və tibbi ehtiyaclarını əhatə edən məlumat bazası yaradılmışdır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı pandemiya ilə mübarizədə Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlərin mövcud ehtiyaclarının təmin edilməsi üçün həmin məlumat bazasından istinad mənbəyi kimi istifadə edir. Bundan əlavə, Zirvə Toplantısındakı təklifimə əsasən, – bu təklif daha sonra 150-dən artıq ölkənin dəstəyini almışdır, - 2020-ci ilin dekabr ayında BMT Baş Assambleyasının koronavirusla mübarizəyə həsr edilmiş, dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində xüsusi sessiyası təşkil olunmuşdur. Azərbaycan, həmçinin Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına 10 milyon ABŞ dolları həcmində könüllü maliyyə töhfəsi etmişdir ki, onun yarısı Qoşulmama Hərəkatının üzvlərinə birbaşa yardım idi. Bununla yanaşı, koronavirusa qarşı mübarizələrini dəstəkləmək üçün biz Qoşulmama Hərəkatının üzvləri daxil olmaqla, 30-dan artıq ölkəyə humanitar və maliyyə yardımı göstərmişik. Azərbaycan təmənnasız olaraq dörd ölkəyə 150 min doza peyvənd ianə etmişdir. Azərbaycan “peyvənd millətçiliyi”nə və peyvəndlərin zəngin ölkələr tərəfindən öz ehtiyaclarından daha artıq miqdarda alınmasına qarşı narazılığını açıq şəkildə ifadə etməkdədir. Belə hərəkətlər Qoşulmama Hərəkatına üzv ölkələri öz əhalisini qorumaq imkanından məhrum edir. Peyvəndlərə çıxış sahəsində fərq çox böyükdür. Beynəlxalq hesabatlara əsasən, dünyada mövcud olan peyvənd dozalarının 75 faizi 10 zəngin ölkə tərəfindən alındığı halda, aşağı gəlirli ölkələrdə isə peyvəndlənmə 2 faizdən azdır. Cari ilin mart ayında Azərbaycanın təşəbbüsü əsasında BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasında Qoşulmama Hərəkatı adından peyvəndlərə bərabər və universal çıxışın təmin edilməsinə dair qətnamə qəbul edilib. BMT Baş Assambleyasının cari sessiyası çərçivəsində də Azərbaycan eyni mövzuda qətnamə layihəsini irəli sürməyi planlaşdırır və biz sizin dəstəyinizə arxalanırıq. Xanımlar və cənablar. Təəssüflər olsun ki, beynəlxalq hüququn normaları və beynəlxalq təşkilatların qərarları ilə bağlı ikili standartlar və selektiv yanaşmanın tətbiqi dünyada münaqişələrin ədalətli həllinə mənfi təsir göstərir. Azərbaycan da son 30 il ərzində belə selektiv yanaşmaya məruz qalıb. Beynəlxalq münasibətlərdə tüğyan edən ikili standartlardan istifadə edən Ermənistan beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini kobud şəkildə pozaraq təqribən 30 il ərzində Azərbaycan ərazilərinin 20 faizini işğal altında saxlaya bildi. Həm öz ərazisində, həm də işğal etdiyi Azərbaycan torpaqlarında azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə həyata keçirdi. 1992-ci ilin fevralında Xocalı soyqırımını törədərək yüzlərlə mülki şəxsi, o cümlədən 106 qadın və 63 uşağı qətlə yetirdi. Bir milyondan artıq azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünün doğma evlərinə qayıtmaq hüququ da daxil olmaqla, əsas insan hüquqlarını pozdu. Lakin hərbi təcavüzə və 1993-cü ildə BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən qəbul edilən və Ermənistan qoşunlarının Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərindən dərhal, tam və qeyd-şərtsiz çıxarılmasını tələb edən dörd qətnamənin icrasından imtina etməsinə baxmayaraq, Ermənistana qarşı sanksiyalar tətbiq edilmədi. Təcavüzkar dövlətlə işğala məruz qalan dövlət arasında fərq qoyulmadı. Əksinə, Ermənistan işğalı möhkəmləndirir, hərbi cinayətlər törədir, qanunsuz məskunlaşdırma və təbii sərvətlərimizin qeyri-qanuni istismarını həyata keçirir, Azərbaycan xalqının mədəni və dini irsini məhv edirdi. Cəzasızlıqdan həvəslənən Ermənistan daha da irəliyə gedərək Azərbaycanı yeni torpaqlar uğrunda yeni müharibə ilə hədələyir, dövlət sərhədi və keçmiş təmas xətti boyu hərbi təxribatlara əl atırdı. 2020-ci il sentyabrın 27-də Ermənistan Azərbaycana qarşı genişmiqyaslı hərbi hücum törətdi. Buna cavab olaraq, Azərbaycan Ordusu öz ərazimizdə əks-hücum əməliyyatına başladı və işğal olunmuş torpaqlarımızı azad etdi. 44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində tamamilə məğlub edilmiş Ermənistan 2020-ci il noyabrın 10-da kapitulyasiya aktını imzalamağa məcbur oldu. Azərbaycan özü BMT Təhlükəsizlik Şurasının yuxarıda qeyd etdiyim qətnamələrinin icrasını təmin etdi, 30 illik münaqişəyə son qoydu və hərbi-siyasi yollarla ərazi bütövlüyünü və tarixi ədaləti bərpa etdi. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi keçmişdə qaldı. Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlər tərəfindən Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinin daim dəstəklənməsini yüksək qiymətləndirdiyimizi vurğulamaq istərdik. Vətən müharibəsi zamanı BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvləri olan Qoşulmama Hərəkatının yeddi ölkəsinin bizə verdiyi dəstək olduqca dəyərlidir. Onlar BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul etdiyi qətnamələrinə istinadın edilmədiyi birtərəfli mətbuat açıqlamasının qəbul edilməsinə imkan vermədilər. Bununla da, həmin ölkələr Qoşulmama Hərəkatının sənədlərindən qaynaqlanan Hərəkatın prinsipial mövqeyinə möhkəm sadiqliyini nümayiş etdirdilər. İşğal dövründə Ermənistan Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində qəsdən şəhər və kəndləri dağıtmış, bütün mədəni və dini abidələri məhv etmişdir. Ermənistanın məqsədi həmin ərazilərdə əsrlər boyu yaşamış Azərbaycan xalqının izini silmək idi. Xanımlar və cənablar. Bu il Hərəkata üzv olan dövlətlər yekdilliklə Azərbaycanın sədrlik müddətinin daha bir il - 2023-cü ilin sonuna qədər uzadılması barədə qərar vermişlər. Biz bunu Azərbaycanın Hərəkata uğurlu və səmərəli sədrliyinə verilən qiymətin əlaməti kimi yüksək dəyərləndiririk. Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatı çərçivəsində həmrəyliyin bundan sonra da möhkəmləndirilməsi və Hərəkatın siyasi çəkisinin və qlobal nüfuzunun artırılması istiqamətində fəaliyyətinə davam edəcək. Biz COVID-19-dan sonrakı dövr üçün fikir mübadiləsinin aparılması və Hərəkatın mövqeyinin formalaşdırılması məqsədilə Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlərin yüksək səviyyəli iclasının keçirilməsini təklif etmişik. BMT-nin COVID-19-dan sonra Qlobal Bərpa üzrə Yüksək Səviyyəli Panelinin yaradılması təklifinin Qoşulmama Hərəkatı tərəfindən təşviq edilməsi məqsədəuyğun olardı. Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlərin parlamentariləri arasında əməkdaşlığın inkişafı ilə bağlı addımlar atır. Bir həftə bundan əvvəl Azərbaycan sədr kimi Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Şəbəkəsinin təsis iclasını keçirdi. Mən təklif edirəm ki, Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlər artıq təsisatlanma ideyası üzərində düşünsünlər. Azərbaycan sədr qismində məsləhətləşmələr apararaq, Hərəkata üzv dövlətlərin bununla bağlı mövqeyini öyrənəcəkdir. Sonda sizi əmin etmək istəyirəm ki, Qoşulmama Hərəkatının Sədri kimi Azərbaycan beynəlxalq münasibətlərdəki qlobal çağırışların həlli istiqamətində Hərəkatın rolunun daha da gücləndirilməsi, habelə ədalətin, beynəlxalq hüququn və Qoşulmama Hərəkatına üzv dövlətlərin legitim maraqlarının müdafiəsi istiqamətində səylərini əsirgəməyəcəkdir. Diqqətinizə görə sağ olun. X X X Prezident İlham Əliyev: İndi isə toplantının iştirakçılarına müraciət etmək üçün sözü tədbirin birgə ev sahibi, mənim əziz dostum, Serbiya Respublikasının Prezidenti, Zati-aliləri cənab Aleksandr Vuçiçə verməkdən şərəf hissi duyuram. Buyurun, cənab Prezident. Serbiya Prezidenti Aleksandr Vuçiç: Əziz dost, cənab Əliyev. Çıxışınıza görə, bu möhtəşəm toplantının təşkilatçılığında iştirakınıza görə Sizə təşəkkür edirəm. Bu işə verdiyiniz töhfəyə görə Sizə minnətdaram. Serbiya Prezidenti bu təşkilatın yaradılması ideyasının sülhə əsaslandığını bildirdi. O, siyasətdə, mədəniyyətdə və ya iqtisadiyyatda əməkdaşlığın inkişafı üçün sülhün təməl prinsipi rolunu oynadığını diqqətə çatdırdı. Aleksandr Vuçiç bu tədbirə verdiyi dəstəyə görə bir daha Azərbaycan Prezidentinə təşəkkür edərək dedi: Təşəkkür edirəm, mənim əziz dostum İlham Əliyev. Bu gün burada bizimlə birlikdə olmadığınıza görə həqiqətən təəssüflənirəm. Azərbaycana ən xoş salamlarımı çatdırıram. Bir daha çox sağ olun. Prezident İlham Əliyev: Çox sağ olun, mənim əziz dostum cənab Prezident Vuçiç. Mən də Sizinlə birlikdə olmadığıma təəssüflənirəm. Lakin hesab edirəm ki, məsafə bizim dostluğumuz, bizim həmrəyliyimiz üçün maneə deyil. Belə bir toplantının təşkil edilməsi və bu tədbirin mükəmməl təşkilatçılığına görə, möhtəşəm bir təşəbbüsü irəli sürdüyünüz üçün Sizə şəxsən bir daha təşəkkürümü bildirmək istəyirəm. Çox parlaq çıxışınıza görə təşəkkür edirəm, liderliyiniz üçün təşəkkür edirəm. Tezliklə Sizi şəxsən görəcəyimə ümid edirəm. İndi isə çıxış üçün Zati-aliləri, BMT Baş Assambleyasının 76-cı sessiyasının prezidenti cənab Abdulla Şahidi dəvət edirəm. Buyurun. Abdulla Şahid: Bismillahir Rəhmanir-Rəhim. Serbiya Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri cənab Vuçiç, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri cənab İlham Əliyev. Zati-aliləri, xanımlar və cənablar. Qoşulmama Hərəkatının 60-cı ildönümünü qeyd etmək üçün sizinlə birgə olmaq mənim üçün həqiqətən də şərəfdir. Mən Serbiya və Azərbaycan hökumətlərini bu toplantıya birgə ev sahibliyi etdiyi üçün təqdir edirəm. Mən, həmçinin çox çətin dövrdə Qoşulmama Hərəkatına sədrlik edən Azərbaycan Respublikasının liderliyini xüsusi olaraq vurğulayıram. Abdulla Şahid Qoşulmama Hərəkatının dünyada sülhü, əməkdaşlığı və dostluğu təşviq etdiyini vurğuladı. Azərbaycanın təşəbbüsü ilə keçirilən BMT Baş Assambleyasının koronavirusla mübarizəyə həsr edilmiş xüsusi sessiyasının əhəmiyyətindən danışan Abdulla Şahid dedi: Bu səylər 2020-ci ilin dekabr ayında Qoşulmama Hərəkatına üzv olan ölkələr tərəfindən irəli sürülmüş Baş Assambleyanın COVID-19-a həsr olunmuş xüsusi sessiyası zamanı çox yaxşı nümayiş etdirilmişdi. Xüsusi sessiyada pandemiyaya qarşı beynəlxalq səviyyədə əlaqələndirilmiş cavab tədbirlərinin görülməsi üçün güclü çağırış edildi və təcrübəni paylaşmaq üçün nadir bir imkan təmin olundu. Qoşulmama Hərəkatının COVID-19-a qarşı çoxtərəfli yanaşmaya dəstəyi BMT Baş Assambleyasının 76-cı sessiyası ilə bağlı mənim baxışımla üst-üstə düşür. BMT Baş Assambleyasının 76-cı sessiyasının prezidenti Abdulla Şahid daha sonra Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatına sədrliyinin əhəmiyyətini vurğulayaraq dedi: İcazə verin, Qoşulmama Hərəkatına sədrliyi dövründə Azərbaycan Hökumətini gənclərə xüsusi diqqət yetirdiyi, xüsusən də Qoşulmama Hərəkatının Gənclər Şəbəkəsini və Qoşulmama Hərəkatının Modul Simulyasiya Təlimini yaratdığı üçün alqışlayım. Baş Assambleyanın prezidenti olaraq gənclərin inkişafı və gender bərabərliyi məsələləri mənim üçün də prioritetdir. Prezident İlham Əliyev: Çıxışına görə BMT Baş Assambleyasının prezidentinə təşəkkür edirəm. İndi isə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş katibi Zati-aliləri Antonio Quterreşin toplantı iştirakçılarına ünvanlanmış və əvvəlcədən yazılmış videomüraciətini təqdim etmək üçün sözü Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş katibinin müavini Zati-aliləri Miroslav Yençaya verməkdən şərəf hissi duyuram. Miroslav Yença tədbirin mükəmməl təşkilinə və göstərilən qonaqpərvərliyə görə Azərbaycana və Serbiyaya minnətdarlığını bildirdi. BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş isə videomüraciətində qeyd etdi ki, Qoşulmama Hərəkatı BMT-yə üzv ölkələrin üçdəikisini birləşdirir və təşkilat dünyada sülh və təhlükəsizliyin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. Bütün ölkələrin əhalisinin təcili olaraq peyvəndlənməsinin əhəmiyyətini qeyd edən Baş katib xüsusilə “Böyük İyirmilik” ölkələrinin səyləri səfərbər edərək Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının qlobal peyvəndləmə strategiyasını həyata keçirməli olduğunu vurğuladı. Prezident İlham Əliyev: Mən bəyanatına görə Zati-aliləri Baş katibə təşəkkürümü bildirirəm. Əziz həmkarlar, indi biz Qoşulmama Hərəkatının 60 il əvvəl Belqradda keçirilmiş birinci sammiti ilə bağlı serbiyalı dostlarımız tərəfindən hazırlanmış qısa filmə tamaşa edəcəyik. X X X Qoşulmama Hərəkatının ilk sammitindən bəhs edən qısa film nümayiş olundu. X X X Prezident İlham Əliyev: Əziz dostlar. Mən hamımızın adından Qoşulmama Hərəkatının banilərinin xatirəsinə dərin hörmətimizi ifadə etmək, baxışlarına, göstərdikləri həmrəyliyə və gördükləri işlərə görə onlara minnətdarlıq ifadə etmək istərdim. Onlar 60 ildir öz səmərəliliyini nümayiş etdirən və böyük gələcəyi olan bir təsisatın təməlini qoyublar. Hörmətli həmkarlar. İndi biz yubiley toplantısının birinci plenar iclasına keçəcəyik. Qoşulmama Hərəkatının təsisçilərindən biri olan Qana Respublikasının Prezidenti Zati-aliləri Nana Addo Dankva Akufo-Addonun bu gün bizimlə birgə olması bizim üçün şərəfdir. Mən Zati-alilərini çıxışını təqdim etməyə dəvət edirəm. Qoşulmama Hərəkatının 60 illiyinə həsr edilmiş Yüksək Səviyyəli Toplantının vacibliyini vurğulayan Qana Prezidenti ölkələrin ərazi bütövlüyü və suverenliyinə hörmət edilməsinin əhəmiyyətindən danışdı. Bundan əlavə, o, pandemiyaya qarşı mübarizədə birgə səylərin vacibliyini qeyd etdi. Prezident İlham Əliyev: Mən çıxışına görə Zati-aliləri Qana Respublikasının Prezidentinə təşəkkür edirəm. Bizim növbəti çıxışçımız keçmiş Yuqoslaviyanın varisi olan dövlətlərdən biri, Qoşulmama Hərəkatının daha bir təsisçisi Bosniya və Herseqovina Rəyasət Heyətinin üzvü Zati-aliləri cənab Milorad Dodikdir. Milorad Dodik: Mən Bosniya və Herseqovinanın Rəyasət Heyəti adından Qoşulmama Hərəkatının 60 illiyi münasibətilə bu tədbirin Belqradda keçirilməsi ilə bağlı nəcib qərara görə Serbiyanı və Azərbaycan Prezidenti Zati-aliləri cənab Əliyevi səmimi qəlbdən təbrik etmək istəyirəm. Cənab sədr, icazə verin, bu hərəkata hörmətimi ifadə edim. Qoşulmama Hərəkatının 2019-cu ilin oktyabrında keçirilmiş son toplantısından ötən müddətdə dünyanın ən böyük böhranlardan biri - koronavirus pandemiyası ilə üz-üzə qaldığını deyən Milorad Dodik pandemiya zamanı yoxsul ölkələrin problemlərinin unudulduğunu bildirdi. O, hərbi münaqişələr, iqlim dəyişikliyi, miqrasiya böhranı, iqtisadi bərabərsizlik, terrorizm, ekstremizm kimi problemlərdən narahatlığını ifadə etdi. Prezident İlham Əliyev: Mən bəyanatına görə Zati-aliləri Bosniya və Herseqovinanın Rəyasət Heyətinin üzvünə təşəkkürümü bildirirəm. İndi isə çıxış etmək üçün Əlcəzair Xalq Demokratik Respublikasının Baş naziri Zati-aliləri Aymen Benabderrahmaneni dəvət edirəm. Əlcəzairin Baş naziri Aymen Benabderrahmane tədbirin təşkilinə görə Azərbaycana və Serbiyaya minnətdarlığını bildirdi, Qoşulmama Hərəkatının əhəmiyyətinə diqqət çəkdi. Prezident İlham Əliyev: Mən çıxışına görə Zati-aliləri Əlcəzair Xalq Demokratik Respublikasının Baş nazirinə təşəkkürümü bildirirəm. Xanımlar və cənablar. Mən xatırlatmaq istərdim ki, Qoşulmama Hərəkatının 2021-ci ilin iyulunda keçirilmiş nazirlər səviyyəsində son toplantısında üzv ölkələrin yekdil dəstəyi ilə Rusiya Federasiyasına Hərəkatda müşahidəçi statusu verilib. Hamımızın adından mən Rusiya Federasiyasını müşahidəçi statusu münasibətilə təbrik etmək istərdim. Bu gün Rusiya Federasiyasının xarici işlər naziri cənab Sergey Lavrov bizimlə birlikdədir. O, Qoşulmama Hərəkatında müşahidəçi ölkənin xarici işlər naziri kimi çıxış edəcək. Cənab nazir, söz sizindir. Sergey Lavrov: Hörmətli Prezident Əliyev, Prezident Vuçiç, xanımlar və cənablar, həmkarlar və dostlar. İlk növbədə, mən bu yubiley toplantısını təşkil etdiklərinə görə Azərbaycan Prezidentinə və Serbiya Prezidentinə minnətdarlığımı ifadə etmək istərdim. Sergey Lavrov Rusiya Federasiyasına Qoşulmama Hərəkatında müşahidəçi statusunun verilməsinə dair yekdil qərara görə üzv ölkələrə minnətdarlığını bildirdi. O, Rusiya Prezidentinin müraciətini səsləndirdi. Prezident Vladimir Putin müraciətində Qoşulmama Hərəkatının beynəlxalq məsələlərdə mühüm rol oynadığını vurğulayıb, təşkilatın bütün ölkələrin qeyd-şərtsiz bərabərliyi, onların suverenliyinə hörmət prinsiplərinin keşiyində dayandığını qeyd edib. Prezident İlham Əliyev: Mən çıxışına görə nazir Lavrova minnətdarlığımı bildirirəm. Bu gün yubiley toplantısında nazir səviyyəsində təmsil olunan yeganə xüsusi qonaq ölkə olan Türkiyə Respublikasının xarici işlər naziri cənab Mövlud Çavuşoğlu da bizimlədir. Mən çıxış üçün sözü cənab Çavuşoğluna vermək istəyirəm. Buyurun. Mövlud Çavuşoğlu: Təşəkkür edirəm, Prezident Əliyev, Prezident Vuçiç, prezidentlər, Zati-aliləri, dostlar. İcazə verin, Prezidentim Ərdoğanın sizin hamınıza salamlarını çatdırım. Bu tarixi toplantıda sizin qarşınızda çıxış etmək məndə məmnunluq hissi doğurur. İcazə verin, dəvətə görə Azərbaycana və Serbiyaya minnətdarlığımı bildirim. Mən uğurlu sədrlik münasibətilə Azərbaycanı təbrik edirəm. Türkiyənin xarici işlər naziri təşkilatın 60 il əvvəl qəbul olunmuş ilk bəyannaməsində qeyd olunan iqtisadi bərabərsizlik, BMT-də islahatlar və qlobal məsələlərə inklüziv yanaşma kimi məsələlərin hələ də aktual olaraq qaldığını vurğuladı. Prezident İlham Əliyev: Təşəkkür edirəm, Zati-aliləri cənab Çavuşoğlu, bəyanatınıza görə təşəkkür edirəm. Xanımlar və cənablar. Bununla da yubiley toplantısının plenar iclasının səhər hissəsi başa çatır. İclas tədbirin proqramına uyğun olaraq fasilədən sonra davam edəcək. Bununla da iclasa fasilə verildiyini elan edirəm.

Qara Abbas oğlu Fərzəliyev 1923-cü ilin oktyabr ayında Naxçıvan şəhərində anadan olub. Keçmiş SSRİ İkinci Dünya müharibəsinə cəlb olunanda o da digər həmyaşıdları kimi cəbhəyə yollanıb. Q.Fərzəliyev 402-ci milli Azərbaycan diviziyasının 678 saylı istehkamçı batalyonunda xidmətə başlayıb. İlk döyüşdəcə ağır yaralanan Qara Fərzəliyev Qroznı və Bryansk şəhərlərində yerləşən hərbi xəstəxanalarda müalicə olunduqdan sonra yenidən cəbhə xəttinə, odlu-alovlu döyüş meydanlarına qayıdır. Bu dəfə o, 77-ci milli Azərbaycan diviziyasının 105-ci atıcı alayında Krasnodar və Rostov vilayətlərinin bir sıra məntəqələrinin düşməndən azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərdə rəşadət göstərir. Bu döyüşlərdə cəsarəti, igidliyi və hərbi bacarığı ilə fərqlənən cəsur həmyerlimizi 1943-cü ildə xüsusi zabit hazırlığı kursuna göndərirlər. Altıaylıq kursu əla qiymətlərlə bitirərək hərbi biliklərə yiyələnən Qara Fərzəliyevə kiçik leytenant hərbi rütbəsi verilir. Gənc leytenant sonrakı döyüş yolunu 417-ci diviziyanın 1372-ci alayında 5-ci bölüyün taqım komandiri kimi davam etdirir. Q.Fərzəliyevin komandiri olduğu taqım Birinci Pribaltika cəbhəsində Latviya və Litva respublikalarının şəhər və kəndlərinin alman faşistlərinin işğalından azad olunmasında fəal iştirak edir. Bu döyüşlərdə göstərdiyi şücaətə görə o, “Qırmızı Bayraq” ordeni ilə təltif olunur. Qara Fərzəliyevin döyüş yolu keçmiş SSRİ bir çox ərazilərinin, xüsusilə Ukrayna və Belarus torpaqlarının faşist işğalından azad edilməsindən keçib. Q.Fərzəliyev Krım, Sapunqara, Sevastopol və Qomel uğrunda gedən döyüşlərdə özünü əsl komandir kimi göstərib, cəsurluğu ilə fərqlənib. 1944-cü ilin iyununda Litvanın Skoudas şəhəri uğrunda gedən döyüşlərdə göstərdiyi igidlik həmyerlimizin şöhrətini daha da artırıb. Həmin döyüşdə taqımın irəliləməsinə imkan verməyən alman pulemyotçunu silahı ilə birlikdə əsir götürən Qara döyüşçülərin yolunu açır, nəticədə düşmənin xeyli canlı qüvvəsi və hərbi texnikası məhv edilir. Faşistlər bu itkinin əvəzini çıxmaq üçün dəfələrlə əks-hücuma keçsələr də, cəsur komandirin rəhbərlik etdiyi taqımın məğlub­edilməzliyi qarşısında bütün səyləri puça çıxıb. Hər hücumda daha çox itki verən düşmən geri çəkilməyə məcbur olur. 1372-ci atıcı alayın 3-cü batalyonunun 5-ci bölük komandiri olmuş V.Krivenko sonralar müharibənin odlu-alovlu döyüşlərini yada salaraq “Pravda Lubensine” qəzetində “Cəbhə dostluğu yaşayır” adlı məqaləsində Qara Fərzəliyevin daha bir qəhrəmanlığından belə bəhs etmişdir: “1944-cü ilin avqust ayında Latviyanın Elqava şəhərini düşməndən azad edilməsində Qara Fərzəliyevin komandirlik etdiyi taqımın döyüş xidmətləri çox olub. Daha sonra Tukums şəhəri uğrunda gedən döyüşlərdə vəziyyətin ağırlığını, məsuliyyətini düzgün qiymətləndirən azərbaycanlı komandir Q.Fərzəliyev şəxsən pulemyotun arxasına keçərək düşmənin əks-hücuma başlamasına imkan vermədi. Nəticədə, çoxsaylı canlı qüvvə itkisinə məruz qalan faşistlər 2 ədəd zirehli transportyoru döyüş meydanında qoyub geri çəkilməyə məcbur oldular. Bu döyüşdə Qara Fərzəliyevin özü və taqımından 8 nəfər əsgər ağır yaralansa da, axıradək döyüş meydanını tərk etmədilər”. Qara Fərzəliyevin qəhrəmanlıqlarla dolu döyüş yolu alay komandanlığı tərəfindən də yüksək dəyərləndirilib, haqqında xoş sözlər söylənilib, təltiflərə layiq görülüb. Ona 10 may 1945-ci il tarixində 1372-ci atıcı alayın komandiri, polkovnik-leytenant Markov tərəfindən verilən xasiyyətnamə bunu bir daha təsdiqləyir. “Atıcı taqımın komandiri Qara Fərzəliyev özünü savadlı, bacarıqlı, təşəbbüskar, hərbi texnikanı mükəmməl bilən komandir kimi göstərib. Baltikyanı respublikaların azad edilməsi uğrunda döyüşlərdə həlak olan bölük komandirini çox bacarıqla əvəz edib, iki dəfə yaralansa da, döyüş meydanını tərk etməyib, şəxsi heyət arasında yüksək nüfuz qazanıb. Buna görə Qara Fərzəliyevin fotoşəkli alayın şərəf lövhəsində vurularaq hərbi hissəyə yeni gələn gənc əsgərlərə onun kimi xidmət etmək tövsiyə edilib”. Qara Fərzəliyev alman faşizminə qarşı döyüşlərdə göstərdiyi şücaət və igidliklərə, vətənpərvərliyinə görə, o dövrün ən yüksək ordenlərindən sayılan “Qırmızı Bayraq”, iki dəfə isə birinci dərəcəli “Vətən müharibəsi” ordeni və 15 medalla təltif edilib, dəfələrlə Ali Baş Komandanın təşəkkürünü alıb. Döyüşlərdə dəfələrlə yaralanmasına, hətta bir böyrəyini itirməsinə baxmayaraq, bacarıqlı, savadlı, təcrübəli hərbçi olan Qara Fərzəliyev müharibə başa çatdıqdan sonra orduda saxlanılıb, xidmətini fəaliyyəti məxfi sayılan hərbi hissələrdə davam etdirib. Nəhayət, 1957-ci ilin sentyabrında öz xahişi ilə hərbi xidmətdən ehtiyata buraxılaraq, doğulub böyüdüyü Naxçıvan şəhərinə qayıdıb. Q.Fərzəliyev Azərbaycana qayıtdıqdan sonra müxtəlif hərbi və mülki vəzifələrdə də vicdanla çalışıb, 1961-ci ilədək Naxçıvan Şəhər Mülki Müdafiə İdarəsinin rəisi, həmin ildən 1995-ci ilin mart ayına kimi isə Naxçıvan Mülki Müdafiə Qərargahının məxfi işlər üzrə rəisi vəzifələrində işləyib. Təqaüdə çıxdıqdan sonra da o, Naxçıvan Muxtar Respublikasının ictimai-siyasi həyatından kənarda qalmır, xüsusilə gənc nəslin Vətənə, xalqa, dövltə sədaqətli insankar kimi yetişməsində bütün bilik və bacarığını sərf edirdi. Bu xidmətləri, həqiqi vətənpərvərlik xüsusiyyətləri və təşkilatçılıq qabilyyəti yüksək qiymətləndirilərək Qara Fərzəliyev 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikası Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının Naxşıvan Muxtar Respublikası üzrə Təşkilatının sədri vəzifəsinə seçilmşdir. Q.Fərzəliyev sədr olduğu dövrdə Naxşıvan Muxtar Respublikası Veteranlar Təşkilatının fəaliyyəti xeyli güclənmiş və həyata keçirilən tədbirlərin əahtə dairəsi genişlənmişdir. Q.Fərzəliyev istər hərbi, istərsə mülki sahədə ona tapşırılan vəzifələrin öhdəsindən daim layiqincə gəlmiş, çalışdğı kollektivlərin dərin hörmətini qazanmışdı. O, keçmiş SSRİ-nin, müstəqil Azərbaycanın və Naxçıvan Muxtar Respublikasının müxtəlif mükafatları ilə təltif edilmişdi. Qocaman veteranın ən böyük arzusu Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi, torpaqlarımızın erməni işğalından tezliklə azad olunması idi. Ordumuzun gücünə, Azərbaycan gənclərinin vətənpərvərliyinə əmin olan veteran döyüşçü düşmən üzərində qələbə çalınacağına inanırdı. Qara Fərzəliyevin əziz xatirəsi Azərbaycan xalqının yaddaşında əbədi yaşayacaqdır. Allah rəhmət eləsin. Respublika Veteranlar Təşkilatının Rəyasət Heyəti.

Müharibə, Əmək və Silahlı Qüvvələr Veteranları Təşkilatının sədri polkovnik Cəlil Xəlilov İkinci Dünya Müharibəsində qələbənin 80 illik yubileyi ilə əlaqədar Rusiya Federasiyasının paytaxtı Moskvada keçirilən beynəlxalq konfransda çıxış edib.   Çıxışında Azərbaycan xalqının faşizm üzərində qələbəyə verdiyi tarixi töhfədən ətraflı bəhs edən Təşkilat sədri, Bakı neftçilərinin fədakar əməyindən, azərbaycanlı döyüşçülərin qəhrəmanlığından bəhs edib. Polkovnik qeyd edib ki, Azərbaycan xalqı İkinci Dünya müharibəsi zamanı həm ön, həm də arxa cəbhədə böyük qəhrəmanlıqlara imza atıb, faşizm üzərində zəfərədə həlledici rol oynayıb.   Prezident İlham Əliyevin bütün kateqoriyadan olan veteranlar kimi İkinci Dünya müharibəsi veteranlarına da böyük qayğı göstərdiyini vurğulayan polkovnik Cəlil Xəlilov, azərbaycanlı döyüşçülərin xatirəsinin Rusiya və digər ölkələrdə əbədiləşdirilməsinin vacibliyinə toxunub. Təşkilat sədri qeyd edib ki, azərbaycanlılar sadəcə keçmiş SSRİ ölkələrinin deyil, bir çox Şərqi Avropa ölkəsinin faşist işğalından azad edilməsində mühüm rol oynayıb. Bu baxımdan onların adının bu ölkələrdə əbədiləşdirilməsi tarixi ədalətin təmin edilməsi, mənəvi borcun yerinə yetirilməsi baxımından zəruridir.   Məlumat üçün qeyd edək ki, polkovnik Cəlil Xəlilov İkinci Dünya Müharibəsində qələbənin 80 illik yubileyi ilə əlaqədar "Müstəqil Dövlətlərin veteranlarının  İctimai Təşkilatları Birliyi" Beynəlxalq Birliyinin Koordinasiya Şurasının cari ilin 30 aprel - 1 may tarixləri müddətində növbəti plenumu,  “Vətən müdafiəçilərinin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi veteran təşkilatlarının, komitələrin, nəsillərin davamlılığını qoruması veteran şuralarının, gənclərin hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsinin mühüm tərkib hissəsidir” mövzusunda beynəlxalq konfransda çıxış etməklə yanaşı, Moskva şəhərinin veteran fəalları ilə də görüşləlr keçirib.   Seymur ƏLİYEV

  Dünən Sumqayıt şəhərindən Milli Məclisə seçilən deputatlar - Müşfiq Məmmədli, Tahir Mirkişili, Hicran Hüseynova və Emin Hacıyev ilə Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri Muxtar Babayev və "Təmiz şəhər" ASC-nin sədri Etibar Abbasov arasında Balaxanıda Bakı bərk məişət tullantılarının yandırılması zavovunda görüş keçirilib.   Görüş zamanı Sumqayıt şəhərində tullantı materiallarının utilizasiyası və emalı ilə bağlı şəhər ictimaiyyətini narahat edən məsələlər, Sumqayıt şəhərində ekoloji vəziyyətin tənzimlənməsi ilə bağlı lazım olan tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün zəruri texnologiyaların tətbiqi yönündə fikir mübadiləsi aparılıb. Deputatlar Sumqayıtın hazırkı ekoloji durumu ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə ediblər.   Müzakirələrdən sonra deputatlar "Təmiz Şəhər" ASC-nin tərkibində olan Bakı Bərk Məişət Tullantıları Zavodunun, Balaxanı şəhər Tullantılarının zərərsizləşdirilməsi poliqonunun iş prinsipləri ilə əyani şəkildə tanış olublar. Görüşdə həmçinin, deputatlar analoji müəssisələrin Sumqayıt şəhərində də qurulması və tətbiqi ilə bağlı müzakirələr aparmışlar. Daha sonra Balaxanı Sənaye parkında fəaliyyət göstərən rezidentlərlə tanış olub və onların fəaliyyətlərin müşahidə ediblər.   Növbəti görüşün Sumqayıt şəhərində müvafiq icra orqanları ilə keçirilməsi nəzərdə tutulub.